आजच्या जागतिकीकरणामुळे (Globalization) विमान प्रवास (Air Travel) हा जीवनाचा एक अविभाज्य भाग बनला आहे. मात्र, अनेक लोकांना विमानात बसण्यापूर्वी किंवा बसल्यावर धडधडणे, घाम येणे, हात थरथरणे किंवा पोटात गोळा येण्यासारखी तीव्र अस्वस्थता जाणवते. या स्थितीला 'फ्लाइट एंग्झायटी' (Flight Anxiety) किंवा 'फ्लाइंग फोबिया' (Aviophobia) असे म्हणतात. काहींसाठी ही भीती इतकी तीव्र असते की, ते विमानप्रवास टाळतातच!
तुम्हीही याच भीतीचा सामना करत असाल, तर काळजी करण्याचं काही कारण नाही. मानसशास्त्रज्ञ आणि तज्ज्ञांनी दिलेल्या काही सोप्या सवयी आणि मानसिक तयारीच्या मदतीने ही भीती सहजपणे कमी करता येते. तुमचा पुढचा विमानप्रवास अनुभव अधिक शांत आणि आनंदी बनवण्यासाठीच्या प्रभावी टिप्स
1. प्रवासापूर्वी मानसिक तयारी करा
विमानात बसण्यापूर्वीच आपल्या मनाला सकारात्मक विचारधारेने तयार करा. स्वतःला वारंवार आठवण द्या की, विमान हा जगातील सर्वात सुरक्षित प्रवासाचा मार्ग आहे. आकडेवारीनुसार, रस्त्यावरील अपघातांपेक्षा विमान अपघातांची शक्यता अत्यंत कमी असते. हे सकारात्मक विचार मनात ठेवल्यास भीती आपोआप कमी होते.
2. आपली जागा योग्य निवडा
तुमची आसनव्यवस्था (Seat Selection) एंग्झायटीवर परिणाम करू शकते. जर तुम्हाला उंचीची भीती वाटत असेल, तर खिडकीजवळ (Window Seat) बसू नका. त्याऐवजी, विमानाचे इंजीन असलेल्या पंखाजवळ (Wing Area) किंवा मध्यभागी जागा निवडा. या भागात विमानाची हालचाल (Movement) आणि टर्ब्युलन्स (Turbulence) चा परिणाम कमी जाणवतो.
3. श्वासावर नियंत्रण ठेवा – डीप ब्रीदिंग (Deep Breathing) करा
हा भीतीवर नियंत्रण मिळवण्यासाठीचा सर्वात महत्त्वाचा आणि तात्काळ उपाय आहे! जेव्हा तुम्हाला धडधड वाढल्यासारखे वाटते, तेव्हा दीर्घ श्वास (Deep Breathing) घेण्यास सुरुवात करा. हळूहळू श्वास नाकातून आत घ्या (चार सेकंद मोजा) आणि नंतर तोंडाने हळूच सोडा (सहा सेकंद मोजा). हे काही वेळा केल्याने शरीर आणि मेंदू दोन्ही शांत होतात.
4. संगीत आणि पॉडकास्ट ऐका
प्रवासादरम्यान मन विचलित (Distraction) करण्यासाठी आरामदायक संगीत, ऑडिओबुक किंवा पॉडकास्ट ऐका. यामुळे लक्ष भीतीवरून वेगळ्या दिशेने वळतं आणि एंग्झायटीची पातळी कमी होते. अनेकांना ध्यानसंगीत (Meditation Music) किंवा निसर्गाचे आवाज ऐकल्याने विशेष आराम मिळतो.
5. फ्लाइट क्रूवर विश्वास ठेवा
हे लक्षात ठेवा की, पायलट आणि एअर होस्टेस (Flight Crew) हे उच्च प्रशिक्षित व्यावसायिक असतात. त्यांच्या सूचना नीट ऐका आणि टर्ब्युलन्ससारख्या (Halchal) परिस्थितीत घाबरून न जाता त्यांच्यावर विश्वास ठेवा. गरज वाटल्यास त्यांच्याशी बोलण्यास अजिबात संकोच करू नका. त्यांचे आश्वासन तुमचे मन स्थिर ठेवते.
6. कॅफिन आणि अल्कोहोल टाळा
कॉफी, चहा किंवा अल्कोहोल (Alcohol) हे पदार्थ तात्पुरता उत्साह किंवा आराम देतात, पण शरीरातील हृदयगती (Heart Rate) वाढवतात आणि निर्जलीकरण (Dehydration) करतात. यामुळे एंग्झायटी आणखी वाढू शकते. म्हणून प्रवासाच्या आधी आणि दरम्यान हे पदार्थ शक्यतो टाळा. त्याऐवजी पाणी किंवा हर्बल टी प्या.
7. मन रमवा
फ्लाइटदरम्यान पुस्तक वाचा, चित्रपट पाहा, मोबाईलवर गेम खेळा किंवा कोडे सोडवा. आपल्या आवडीच्या गोष्टींत गुंतल्याने मन भीतीपासून दूर भटकतं आणि एंग्झायटी कमी होते. यासाठी प्रवासापूर्वीच काही मनोरंजक क्रियाकलाप (Activities) सोबत ठेवा.
विमान प्रवास हा रोमांचक आणि जलद असतो, पण एंग्झायटीमुळे अनेक लोक त्याचा आनंद घेऊ शकत नाहीत. प्रत्येक विमान प्रवासानंतर तुमचा आत्मविश्वास वाढेल. लक्षात ठेवा शांत मन आणि योग्य तयारी हीच सुखद प्रवासाची खरी गुरुकिल्ली आहे.