टेक्सास : अमेरिकन उद्योगपती एलॉन मस्क यांच्या स्पेसएक्स कंपनीने बनवलेल्या जगातील सर्वात शक्तिशाली रॉकेट स्टारशिपची नववी चाचणी अयशस्वी झाली. प्रक्षेपणानंतर सुमारे ३० मिनिटांनी स्पेसएक्सचे यानावरील नियंत्रण सुटले. त्यामुळे पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करताना ते नष्ट झाले. स्टारशिप रॉकेट आकाशात नष्ट होण्याची ही तिसरी वेळ आहे.
स्पेसएक्सने जगातील सर्वात शक्तिशाली रॉकेट स्टारशिप बनवले होते, ज्याची ९ वी चाचणी भारतीय वेळेनुसार आज (दि. २८) सकाळी ५ वाजता टेक्सासच्या बोका चिका येथे घेण्यात आली. मात्र, ही चाचणी यशस्वी झाली नसल्याने स्टारशिप मोहिमेला बुधवारी आणखी एक धक्का बसला. कंपनीने नवव्या चाचणी उड्डाणाच्या जवळजवळ ३० मिनिटांत रॉकेटवरील नियंत्रण गमावल्यानंतर स्टारशिपचा वरचा भाग हिंद महासागरात कोसळला. टेक्सासमधील स्टारबेस येथून उड्डाण केलेले हे यान स्टारशिपच्या कक्षीय आणि पुनर्प्रवेश क्षमतांचे अधिक प्रदर्शन करण्यासाठी डिझाइन केले होते.
स्टारशिपच्या वरच्या टप्प्यात आठ स्टारलिंक सिम्युलेटर उपग्रह होते, जे भविष्यातील उपग्रह प्रक्षेपण आणि अंतराळ मोहिमांसाठी या वाहनाची पडताळणी करण्यासाठी स्पेसएक्सच्या प्रयत्नांचा एक भाग म्हणून कक्षेत तैनात करण्याचे उद्दिष्ट होते.
स्पेसएक्सच्या या मोहिमेला 'स्टारशिप फ्लाइट ९' असे नाव देण्यात आले होते.
यात सुपर हेवी बूस्टर आणि 35 शिप वापरली गेली.
सुपर हेवी बूस्टर यापूर्वी फ्लाइट ७ मध्येही वापरले गेले होते.
या रॉकेटमध्ये ३३ रॅप्टर इंजिन आहेत, त्यापैकी २९ इंजिन या उड्डाणात यशस्वीरित्या सुरू झाली.
स्टारशिपने 'हॉट-स्टेजिंग' नावाची एक महत्त्वाची प्रक्रिया देखील यशस्वीरित्या पूर्ण केली.
या मोहिमेला अमेरिकेच्या एफएए (फेडरल एव्हिएशन अॅडमिनिस्ट्रेशन) कडून उड्डाण करण्याची परवानगी मिळाली होती.
कोणताही अपघात होऊ नये, यासाठी एफएएने उड्डाण मार्गावरील धोकादायक हवाई क्षेत्राची मर्यादा १६०० नॉटिकल मैलांपर्यंत वाढवली होती.
स्पेसएक्सने सांगितले की, या प्रवासात यानाने या वर्षीपेक्षा जास्त टप्पे ओलांडले, परंतु यावेळी काही समस्या देखील आल्या. काय चूक झाली याची आम्ही चौकशी करू. चाचणीनंतर एलॉन मस्क म्हणाले की, स्टारशिपने निर्धारित इंजिन कटऑफ गाठला आहे, त्यामुळे मागील उड्डाणांच्या तुलनेत बरीच सुधारणा झाली आहे. गळतीमुळे किनारपट्टी आणि पुनर्प्रवेश टप्प्यात मुख्य टाकीचा दाब कमी झाला. आता पुढील तीन प्रक्षेपणे खूप जलद असतील आणि जवळजवळ दर ३ ते ४ आठवड्यांनी प्रक्षेपित केली जातील.
या अपयशासोबतच स्पेसएक्सला काही प्रमाणात यशही मिळाले आहे. रॉकेटच्या बूस्टरने अमेरिकेच्या खाडीत ‘हार्ड लँडिंग’ केली. बॅकअप इंजिनांची कार्यक्षमता तपासण्यासाठी लँडिंग बर्नदरम्यान एक सेंटर इंजिन जाणीवपूर्वक बंद करण्यात आले होते. यशस्वीपणे प्रक्षेपण झाल्यानंतर काही वेळातच नियंत्रण गमावल्यामुळे रॉकेट नष्ट झालं. ही चाचणी एकूण १ तास ६ मिनिटांची होती.