ऑनलाइन शॉपिंगच्या जगात लवकरच एक मोठा बदल घडून येणार आहे. आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) क्षेत्रातील आघाडीची कंपनी असलेल्या ओपनएआयने (OpenAI) आपल्या चॅटजीपीटी (ChatGPT) युजर्ससाठी 'इन्स्टंट चेकआउट' (Instant Checkout) नावाचे एक नवीन फीचर अमेरिकेत लॉन्च केले आहे. या सुविधेमुळे आता युजर्सना चॅटमधून बाहेर न पडता थेट संभाषण (Chat) विंडोमध्येच खरेदीची प्रक्रिया पूर्ण करता येणार आहे.
तंत्रज्ञान तज्ज्ञांच्या मते, हे फीचर केवळ ग्राहकांसाठी खरेदीचा अनुभव सोपा आणि जलद बनवणार नाही, तर ई-कॉमर्स कंपन्या आणि विक्रेत्यांसाठीही व्यवसायाच्या नव्या संधी घेऊन येणार आहे.
'इन्स्टंट चेकआउट' फीचरमुळे चॅटजीपीटी प्रो, प्लस आणि फ्री या तिन्ही प्रकारच्या युजर्सना थेट खरेदी करता येईल. सुरुवातीला Etsy या ई-कॉमर्स प्लॅटफॉर्मवरील लाखो विक्रेत्यांकडून आणि लवकरच Shopify वरील विक्रेत्यांकडूनही खरेदी करणे शक्य होईल. Glossier, Skims, Spanx आणि Vuori यांसारखे प्रसिद्ध ब्रँड्सही या प्रणालीत सहभागी होत आहेत.
जर एखाद्या युजरने चॅटजीपीटीला विचारले, "माझ्या मित्रासाठी सिरेमिकची कोणता भेटवस्तू उत्तम राहील?" तर चॅटजीपीटी फक्त उत्तराचे पर्याय दाखवणार नाही.
चॅटजीपीटी त्या पर्यायांसोबतच वस्तूची किंमत, युजर रिव्ह्यू (Reviews) आणि उत्पादनाचे चित्र दाखवेल.
विशेष म्हणजे, प्रत्येक वस्तूच्या बाजूला थेट 'Buy' (खरेदी करा) बटण असेल, ज्यावर क्लिक करून युजर लगेच खरेदी करू शकेल.
ओपनएआयने स्ट्राइप (Stripe) या पेमेंट गेटवे कंपनीसोबत भागीदारी करून ही सुविधा विकसित केली आहे. इन्स्टंट चेकआउटमुळे ग्राहक त्यांच्या आवडीचे पेमेंट पर्याय वापरू शकतात. यामध्ये क्रेडिट कार्ड, ॲपल पे, गूगल पे किंवा स्ट्राइप यांचा समावेश आहे. फक्त एका टॅपवर डिलिव्हरीचा पत्ता आणि पेमेंटची पुष्टी (Confirmation) होईल. यामुळे ग्राहकांना पारंपरिक ई-कॉमर्स वेबसाइटवर जाऊन वेळ घालवावा लागणार नाही.
या फीचरमुळे ई-कॉमर्सचे परिदृश्य बदलण्याची शक्यता आहे. तज्ज्ञांच्या मते, हा बदल पारंपरिक सर्च इंजिन गूगल (Google) आणि ई-कॉमर्सचा बादशाह अमेझॉन (Amazon) यांच्या वर्चस्वाला आव्हान देऊ शकतो.
गूगल आणि अमेझॉन अनेकदा त्यांच्या स्वतःच्या उत्पादनांना किंवा भागीदारांना प्रमोट करतात.
याउलट, ओपनएआयचा दावा आहे की चॅटजीपीटीवर दाखवण्यात येणारी उत्पादने पूर्णपणे नैसर्गिक असतील आणि ती केवळ युजरच्या आवडीनुसार आणि गरजेनुसार (Relevance) निवडली जातील, कोणत्याही प्रायोजकत्वाशिवाय (Sponsorship).
ओपनएआयने या फीचरमागील तंत्रज्ञान असलेले एजेन्टिक कॉमर्स प्रोटोकॉल (Agentic Commerce Protocol - ACP) ओपन-सोर्स केले आहे. यामुळे अन्य व्यापारी आणि डेव्हलपर्सना देखील त्यांच्या सेवांमध्ये ही सुविधा जोडणे सोपे होणार आहे. कंपनीने स्पष्ट केले आहे की, पेमेंट आणि ऑर्डरची प्रक्रिया थेट व्यापारी कंपनीच्या सिस्टममधून होते. चॅटजीपीटी केवळ एक सुरक्षित माध्यम (Facilitator) म्हणून काम करते, ज्यामुळे व्यवहाराची सुरक्षितता कायम राहते.
भविष्यात, एआय चॅटबॉट्स केवळ माहिती देणारी साधने न राहता 'व्हर्च्युअल स्टोअरफ्रंट' म्हणून उदयास येतील. यामुळे ओपनएआय एआय कॉमर्स फ्रेमवर्कमध्ये एक महत्त्वाचा खेळाडू बनेल, जो गूगल आणि अमेझॉनसारख्या कंपन्यांसाठी एक मोठी व्यावसायिक स्पर्धा निर्माण करेल.