आपल्या घराच्या खिडकीत, बाल्कनीत किंवा सार्वजनिक ठिकाणी सहज दिसणारी कबुतरं अनेकांसाठी शांती आणि प्रेमाचे प्रतीक असतील. अनेकजण त्यांना दाणे टाकून पुण्य कमावल्याचे समाधान मानतात. पण तुम्हाला माहित आहे का, की या कबुतरांच्या जवळच्या संपर्कामुळे तुम्हाला गंभीर आजार होऊ शकतात?
अभ्यासकांच्या मते, कबुतरांमुळे पसरणाऱ्या अॅलर्जी आणि संसर्गाचा धोका दिवसेंदिवस वाढत आहे. सुरुवातीला सामान्य वाटणारी लक्षणं पुढे जाऊन गंभीर आजारांचे रूप घेऊ शकतात. चला, या अदृश्य धोक्याबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.
कबुतरांपासून मुख्य धोका त्यांच्या पंखांमधून आणि विष्ठेतून पसरतो. यामागे दोन प्रमुख कारणं आहेत:
मायक्रो फेदर्स (Micro Feathers): जेव्हा कबुतर आपले पंख फडफडवते, तेव्हा त्यांच्या पंखांमधून अत्यंत लहान आणि सूक्ष्म पिसं बाहेर पडतात. ही पिसं इतकी लहान असतात की ती उघड्या डोळ्यांनी दिसत नाहीत. त्यांना 'मायक्रो फेदर्स' म्हटले जाते. ही सूक्ष्म पिसं हवेत पसरतात आणि श्वासावाटे किंवा त्वचेच्या संपर्कातून आपल्या शरीरात प्रवेश करतात.
अॅलर्जिक प्रोटीन (Allergic Proteins): कबुतरांच्या पंखांमध्ये, विष्ठेमध्ये आणि शरीरावरील धुळीमध्ये विशिष्ट प्रकारचे प्रथिने (प्रोटीन्स) असतात, जे अनेक लोकांसाठी अॅलर्जिक ठरू शकतात. या प्रथिनांच्या संपर्कात आल्याने शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती अस्वाभाविक प्रतिक्रिया देते, ज्याला आपण अॅलर्जी म्हणतो.
कबुतरांच्या संपर्कात आल्यानंतर लगेच गंभीर परिणाम दिसत नाहीत. लक्षणं हळूहळू आणि सामान्य स्वरूपात दिसू लागतात, ज्यामुळे अनेकजण त्याकडे दुर्लक्ष करतात.
प्राथमिक लक्षणं खालीलप्रमाणे:
सतत थकवा जाणवणे.
कारण नसताना शिंका येणे.
नाकातून सतत पाणी गळणे (सर्दी झाल्यासारखे वाटणे).
त्वचेवर लाल रंगाचे पुरळ (Rashes) येणे.
त्वचेला असह्य खाज सुटणे.
अनेकदा ही लक्षणं सामान्य सर्दी, धूळ किंवा इतर अॅलर्जी समजून त्याकडे दुर्लक्ष केले जाते. मात्र, जर तुमच्या घराच्या परिसरात कबुतरांचा वावर जास्त असेल, तर ही लक्षणं धोक्याची पहिली घंटा असू शकतात.
धोक्याची घंटा: अॅलर्जीचे गंभीर आजारात रूपांतर
जर कबुतरांच्या अॅलर्जेन्सचा संपर्क सतत होत राहिला, तर ही सामान्य वाटणारी अॅलर्जी गंभीर स्वरूप धारण करू शकते.
३० टक्क्यांना धोका: अभ्यासकांच्या मते, जे लोक नियमितपणे कबुतरांच्या संपर्कात येतात, त्यापैकी जवळपास ३० टक्के लोकांना हळूहळू अॅलर्जीची लक्षणं दिसू लागतात.
गंभीर आजारांची शक्यता: ही अॅलर्जीची स्थिती पुढे जाऊन बिघडते आणि त्यातून हायपरसेन्सिटिव्हिटी न्यूमोनिटिस (Hypersensitivity Pneumonitis) सारखे फुफ्फुसाचे गंभीर आजार होऊ शकतात. याला 'बर्ड फॅन्सियर्स लंग' (Bird Fancier's Lung) असेही म्हणतात. यामध्ये फुफ्फुसांना सूज येते आणि श्वास घेण्यास तीव्र त्रास होऊ शकतो.
याशिवाय, दमा (Asthma) आणि फुफ्फुसाच्या इतर संसर्गाचा धोकाही वाढतो.
कबुतरांपासून होणारा धोका टाळण्यासाठी काही सोप्या पण महत्त्वाच्या गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे:
आपल्या घराच्या बाल्कनीत किंवा खिडकीत कबुतरांना दाणे टाकणे टाळा.
बाल्कनी आणि खिडक्यांना जाळी लावून घ्या, जेणेकरून कबुतरं आत येणार नाहीत.
जर परिसरात कबुतरांची विष्ठा असेल, तर ती साफ करताना तोंडाला मास्क आणि हातांमध्ये ग्लोव्हज नक्की घाला.
वर नमूद केलेली लक्षणं सतत दिसत असतील, तर घरगुती उपाय करण्याऐवजी त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
कबुतरं ही केवळ एक अडचण नसून, ते एका गंभीर आरोग्य समस्येचे कारण बनू शकतात. त्यांच्यामुळे होणारे आजार 'सायलेंट किलर' प्रमाणे हळूहळू वाढतात. त्यामुळे, पुढच्या वेळी कबुतरांना दाणे टाकण्यापूर्वी किंवा त्यांच्याकडे दुर्लक्ष करण्यापूर्वी, या अदृश्य धोक्याचा विचार नक्की करा. स्वतःच्या आणि आपल्या कुटुंबाच्या आरोग्याची काळजी घेणे ही सर्वात मोठी जबाबदारी आहे.