ठळक मुद्दे:
हृदयविकाराचा झटका आता फक्त वृद्धांचा आजार राहिलेला नाही; ३०-४० वयोगटातील तरुणांमध्ये याचे प्रमाण चिंताजनकरित्या वाढले आहे.
कामाचा ताण, बैठ्या जीवनशैली, चुकीच्या खाण्याच्या सवयी आणि अपुरी झोप ही यामागील प्रमुख कारणे आहेत.
लहान वाटणाऱ्या चुका टाळून आणि जीवनशैलीत वेळीच बदल करून हा धोका टाळता येऊ शकतो.
तिशीचं वय... करिअरचं शिखर गाठण्याची धडपड, भविष्याची स्वप्नं आणि नव्या जबाबदाऱ्या सांभाळण्याची धांदल. पण याच धावपळीत शरीराकडून येणारे धोक्याचे इशारे आपण ऐकतोय का? एकेकाळी पन्नाशी-साठीनंतर येणारा आजार मानला जाणारा हृदयविकाराचा झटका (Heart Attack) आता तिशी आणि चाळिशीतील तरुणांच्या आयुष्यात एक भयाण वास्तव बनून समोर येत आहे. हसत्या-खेळत्या, निरोगी दिसणाऱ्या तरुणाचा अचानक हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्यू झाल्याची बातमी आता आपल्याला धक्का देत नाही, इतकी ती सामान्य झाली आहे. पण ही धोक्याची घंटा ओळखण्याची वेळ आली आहे.
आजची तरुण पिढी नकळतपणे अशा काही चुका करत आहे, ज्या थेट त्यांच्या हृदयाच्या आरोग्यावर घाला घालत आहेत. चला तर मग, या कारणांचा आणि त्यावरील उपायांचा सविस्तर आढावा घेऊया.
आजच्या तरुणाईची जीवनशैली एका विचित्र चक्रात अडकली आहे. या चक्राचे मुख्य घटक आहेत:
कामाचा प्रचंड ताण (Work Pressure): 'टार्गेट' पूर्ण करण्याच्या आणि स्पर्धेत टिकून राहण्याच्या दबावामुळे मानसिक ताण प्रचंड वाढला आहे. हा ताण शरीरात 'कॉर्टिसोल' नावाचा स्ट्रेस हार्मोन वाढवतो, जो थेट रक्तदाब आणि हृदयाच्या ठोक्यांवर परिणाम करतो.
'स्विगी-झोमॅटो' संस्कृती (Food App Culture): कामाच्या धावपळीत घरी स्वयंपाक करायला वेळ मिळत नाही. अशावेळी फूड डिलिव्हरी ॲप्स सोपा पर्याय वाटतात. पण यातून मागवले जाणारे बहुतांश पदार्थ हे प्रक्रिया केलेले (Processed), अतिरिक्त मीठ, साखर आणि खराब फॅट्स असलेले असतात. हे पदार्थ चवीला छान लागले तरी शरीरातील कोलेस्ट्रॉल आणि रक्तातील साखरेची पातळी वाढवतात.
बैठ्या कामाचा विळखा (Sedentary Lifestyle): दिवसाचे ८ ते १० तास खुर्चीला खिळून काम करणे आणि त्यानंतर घरी आल्यावर पुन्हा टीव्ही किंवा मोबाईलसमोर बसणे, यालाच 'बैठी जीवनशैली' म्हणतात. व्यायामाचा पूर्ण अभाव असल्याने शरीरातील चयापचय क्रिया (Metabolism) मंदावते, ज्यामुळे लठ्ठपणा आणि त्यासोबत येणारे आजार सहज आमंत्रण देतात.
कामाव्यतिरिक्त उरलेला वेळ तरुण पिढी कुठे घालवते? उत्तर आहे - सोशल मीडियावर स्क्रोलिंग करण्यात किंवा ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर वेब सिरीज पाहण्यात.
स्क्रीन टाइमचा अतिरेक: रात्री उशिरापर्यंत मोबाईलच्या निळ्या प्रकाशात राहिल्याने झोपेसाठी आवश्यक असलेल्या 'मेलाटोनिन' हार्मोनच्या निर्मितीत अडथळा येतो.
अपुरी झोप: यामुळे झोप लागत नाही किंवा लागली तरी ती शांत नसते. शरीराला आणि हृदयाला दुरुस्तीसाठी आणि विश्रांतीसाठी आवश्यक असलेली ७-८ तासांची शांत झोप मिळत नाही. अपुऱ्या झोपेमुळे रक्तदाब वाढतो आणि हृदयावरील ताण वाढतो.
हा धोका गंभीर असला तरी तो टाळता येण्यासारखा आहे. यासाठी जीवनशैलीत काही छोटे पण महत्त्वाचे बदल करणे आवश्यक आहे.
या चुका आजच थांबवा:
रोज बाहेरचे, तळलेले किंवा प्रक्रिया केलेले पदार्थ खाणे.
कामाचा ताण घरी घेऊन येणे आणि सतत चिंतेत राहणे.
व्यायामाला पूर्णपणे बगल देणे.
रात्री झोपण्यापूर्वी तासन्तास मोबाईल वापरणे.
अंगावर काढणे आणि नियमित आरोग्य तपासणी न करणे.
हे बदल नक्की करा:
घराच्या जेवणाला प्राधान्य: शक्यतोवर घरी बनवलेले, ताजे आणि संतुलित जेवण घ्या. आहारात फळे, भाज्या आणि सलाडचा समावेश करा.
रोज ३० मिनिटे व्यायाम: धावणे, चालणे, योगा किंवा सायकलिंग यापैकी कोणताही व्यायाम रोज किमान ३० मिनिटे करा. लिफ्टऐवजी जिन्याचा वापर करा.
ताण कमी करा: संगीत ऐकणे, ध्यान करणे किंवा आपल्या आवडीचा छंद जोपासणे यांसारख्या गोष्टींसाठी वेळ काढा.
पुरेशी झोप घ्या: रोज रात्री ७-८ तासांची शांत झोप घेण्याचा प्रयत्न करा. झोपण्यापूर्वी एक तास मोबाईल आणि टीव्ही बंद ठेवा.
नियमित तपासणी: वयाच्या तिशीनंतर वर्षातून एकदा तरी रक्तदाब, रक्तातील साखर आणि कोलेस्ट्रॉलची तपासणी करून घ्या.
तुमचे हृदय ही एक अनमोल देणगी आहे, तिला गृहीत धरू नका. करिअर आणि पैसा महत्त्वाचा आहे, पण तो उपभोगण्यासाठी आरोग्यच नसेल तर त्याचा काय उपयोग? त्यामुळे वेळीच जागे व्हा, आपल्या जीवनशैलीत सकारात्मक बदल करा आणि तिशीतच हृदयाला म्हातारे होण्यापासून वाचवा. आज आरोग्यात केलेली गुंतवणूक ही तुमच्या भविष्यासाठीची सर्वात मोठी आणि मौल्यवान संपत्ती ठरेल.
