आजकाल अनेक तरुणी आणि महिलांमध्ये पी.सी.ओ.एस. (Polycystic Ovary Syndrome) किंवा पी.सी.ओ.डी. (Polycystic Ovary Disease) ही समस्या खूप वाढली आहे. साध्या भाषेत सांगायचे तर, हा महिलांच्या शरीरातील 'हार्मोन्स' चा (संप्रेरक) गोंधळ आहे, ज्यामुळे त्यांना गर्भधारणा होण्यास अडचणी येतात, म्हणजेच वंध्यत्व (Infertility) येते.
पीसीओडी हा आजार सामान्य 15 ते 45 वर्षाच्या स्त्रियांमध्ये या वयोगटांमध्ये आढळला जातो. यामध्ये प्रामुख्याने पाळी अनियमीत येणे किंवा गोळ्या घेतल्याशिवाय पाळी न येणे अंगावरील लव वाढणे डोक्यावरचे केस गळणे व रक्तातली साखर प्रमाणाबाहेर वाढणे व हार्मोन बॅलन्समध्ये नसणे असे काही लक्षणे असू शकतात.
१. हार्मोन्सचा गडबड: पी.सी.ओ.एस. मध्ये (PCOS) महिलांच्या शरीरात पुरुषांसारख्या हार्मोन्सचे प्रमाण (Androgen) वाढते.
२. अंडाशयावर परिणाम: यामुळे महिलांच्या अंडाशयात (Ovary) लहान-लहान गाठी (सिस्ट) तयार होतात.
३. स्त्रीबीज अडकते: प्रत्येक महिन्यात एक 'स्त्रीबीज' (Egg) तयार होऊन बाहेर पडायला हवे, तेव्हाच गर्भधारणा होते. पण पी.सी.ओ.एस. मुळे हे स्त्रीबीज नीट तयार होत नाही किंवा अंडाशयातून बाहेर पडू शकत नाही. यालाच 'अनियमित ओव्हुलेशन' म्हणतात.
४. मासिक पाळीची अनियमितता: ओव्हुलेशन झाले नाही तर मासिक पाळी (Periods) अनियमित होते किंवा वेळेवर येत नाही.
मासिक पाळी अनियमित असल्यामुळे, स्त्रीबीज बाहेर पडण्याची वेळ निश्चित नसते. त्यामुळे, नैसर्गिकरित्या गर्भधारणा होणे कठीण होऊन बसते. पी.सी.ओ.एस. हे महिलांमध्ये वंध्यत्व येण्याचे एक महत्त्वाचे कारण मानले जाते.
अशा शारिरीक अनियमित समस्या असतील तर घाबरून जाण्याची गरज नाही! योग्य वेळी डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यास आणि काही साधे बदल केल्यास ही समस्या नक्कीच नियंत्रणात येते.
वजन नियंत्रण: नियमित व्यायाम आणि चांगला आहार घेऊन वजन कमी करणे हा सर्वात प्रभावी उपाय आहे.
समतोल आहार: साखर आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ (Junk Food) खाणे टाळा.
औषधोपचार: डॉक्टर हार्मोन्स नियमित करण्यासाठी औषधे देऊ शकतात. त्यामुळे तज्ज्ञ डॉक्टरांकडून योग्य उपचार घेणे गरजेचे आहे.
योग्य उपचार आणि जीवनशैलीतील सुधारणांच्या मदतीने पी.सी.ओ.एस. असलेल्या अनेक महिलांना आई होण्याचे सुख मिळू शकते. त्यामुळे, अनियमित मासिक पाळी किंवा इतर लक्षणे दिसल्यास वेळीच डॉक्टरांना भेटा आणि योग्य उपचार घ्या.