आपण सर्वजण आपल्या वयाची गणना जन्मतारखेनुसार करतो, पण तुम्हाला माहित आहे का की तुमच्या हृदयाचेही एक वय असते? आणि हे वय तुमच्या खऱ्या वयापेक्षा खूप जास्त असू शकते. धक्का बसला ना? पण हे खरं आहे. वैद्यकीय भाषेत याला 'हार्ट एज' (Heart Age) म्हणजेच 'हृदयाचे वय' म्हणतात. हे तुमच्या हृदयविकाराच्या धोक्याचे एक महत्त्वाचे सूचक आहे. जर तुमच्या हृदयाचे वय तुमच्या वास्तविक वयापेक्षा जास्त असेल, तर तुम्हाला हार्ट अटॅक किंवा स्ट्रोकचा धोका इतरांपेक्षा जास्त असतो.
हृदयाचे वय ही एक संकल्पना आहे जी तुमच्या हृदयाच्या आरोग्याची तुलना एका निरोगी व्यक्तीच्या हृदयाशी करते. हे वय तुमच्या जीवनशैलीशी निगडित विविध घटकांवर अवलंबून असते, जसे की रक्तदाब, कोलेस्ट्रॉलची पातळी, धूम्रपानाची सवय आणि मधुमेह. उदाहरणार्थ, जर तुमचे वय ४० वर्षे असेल, पण चुकीच्या जीवनशैलीमुळे तुमच्या रक्तवाहिन्या कडक झाल्या असतील किंवा त्यात ब्लॉकेजेस असतील, तर तुमच्या हृदयाचे वय ५० किंवा ६० वर्षे देखील असू शकते. याचा सरळ अर्थ असा की, तुमचे हृदय तुमच्या शरीरापेक्षा वेगाने वृद्ध होत आहे.
आपल्या दैनंदिन जीवनातील अनेक सवयी नकळतपणे हृदयाचे वय वाढवण्यास कारणीभूत ठरतात. या मुख्य घटकांकडे वेळीच लक्ष देणे गरजेचे आहे:
उच्च रक्तदाब (High Blood Pressure): अनियंत्रित रक्तदाबामुळे हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांवर ताण येतो आणि त्या कमकुवत होतात.
धूम्रपान: धूम्रपानामुळे रक्तवाहिन्यांचे आतून नुकसान होते आणि रक्ताच्या गुठळ्या होण्याचा धोका वाढतो.
उच्च कोलेस्ट्रॉल: रक्तातील खराब कोलेस्ट्रॉल (LDL) रक्तवाहिन्यांमध्ये जमा होऊन त्यांना अरुंद करते, ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.
मधुमेह (Diabetes): अनियंत्रित साखरेची पातळी रक्तवाहिन्यांना नुकसान पोहोचवते आणि हृदयाच्या आरोग्यासाठी अत्यंत धोकादायक ठरते.
लठ्ठपणा आणि व्यायामाचा अभाव: शारीरिक हालचालींच्या अभावामुळे आणि वाढलेल्या वजनामुळे हृदयावर अतिरिक्त भार पडतो.
चांगली बातमी ही आहे की, जीवनशैलीत योग्य बदल करून तुम्ही तुमच्या हृदयाचे वाढलेले वय कमी करू शकता आणि त्याला पुन्हा निरोगी बनवू शकता. यासाठी खालील उपाय अत्यंत प्रभावी आहेत:
संतुलित आहार: आहारात फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य आणि निरोगी चरबीयुक्त पदार्थांचा (Healthy Fats) समावेश करा. तळलेले आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ टाळा.
नियमित व्यायाम: दररोज किमान ३० मिनिटे चाला, धावा, सायकल चालवा किंवा योगा करा. यामुळे रक्तदाब आणि कोलेस्ट्रॉल नियंत्रणात राहते.
धूम्रपान सोडा: हृदयाच्या आरोग्यासाठी उचललेले हे सर्वात महत्त्वाचे पाऊल ठरू शकते.
तणाव कमी करा: ध्यान, प्राणायाम आणि आपल्या आवडीचे छंद जोपासून तणावाचे व्यवस्थापन करा.
नियमित आरोग्य तपासणी: वर्षातून एकदा रक्तदाब, साखर आणि कोलेस्ट्रॉलची तपासणी करून घ्या, जेणेकरून कोणताही धोका वेळीच ओळखता येईल.
थोडक्यात, तुमच्या हृदयाचे वय हे तुमच्यासाठी एक धोक्याची घंटा असू शकते, पण ती एक संधी देखील आहे. आपल्या जीवनशैलीत छोटे पण महत्त्वाचे बदल करून आपण आपल्या हृदयाला पुन्हा तरुण, निरोगी बनवू शकतो आणि हार्ट अटॅकसारख्या गंभीर धोक्यापासून स्वतःचे संरक्षण करू शकतो.