वॉशिंग्टन : सध्या अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि ‘टेस्ला’, ‘स्पेसएक्स’सारख्या बड्या कंपन्यांचे सर्वेसर्वा एलॉन मस्क यांच्यामधील वाद चव्हाट्यावर आला आहे. मस्क यांनी ट्रम्प यांच्यावर महाभियोग चालवून त्यांना खुर्चीतून खाली खेचण्याची भाषा केली आहे तर ट्रम्प यांनी मस्क यांच्या कंपन्यांचे सरकारी अनुदान व कंत्राटे रद्द करण्याची धमकी दिली आहे. सध्या मस्क यांच्या ‘स्पेसएक्स’ कंपनीवर ‘नासा’ बर्याच अंशी अवलंबून आहे. स्पेसएक्सचे ड्रॅगन कॅप्सूल हे सात प्रवासी आणि माल पृथ्वीच्या कक्षेत ने-आण करण्यास सक्षम आहे. नासा सध्या या कॅप्सूलचा उपयोग अंतराळवीरांना आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (ISS) पाठवण्यासाठी करते. त्यामुळे सरकारी कंत्राटे रद्द केल्यास अमेरिकेची अंतराळवीरांना अमेरिकन भूमीवरून अंतराळात पाठवण्याची क्षमता संपुष्टात येईल, असे म्हटले जात आहे.
नासा इतर अंतराळ कार्यक्रमांसाठीही स्पेसएक्सवर अवलंबून आहे. नासाने 2027 च्या आर्टेमिस 3 मोहिमेसाठी अमेरिकन अंतराळवीरांना चंद्रावर घेऊन जाण्यासाठी स्पेसएक्सच्या ‘स्टारशिप ह्यूमन लैंडिंग सिस्टम’ (HLS) ची निवड केली आहे. नासा स्टारशिपच्या विकासासाठी 4 अब्ज डॉलर्सची गुंतवणूक करत आहे आणि त्याचे कंत्राट रद्द केल्यास नासा आणि अमेरिकेच्या नेतृत्वाखालील अंतराळ संशोधनाला गंभीर धोका निर्माण होऊ शकतो. अॅमेझॉनचे संस्थापक जेफ बेझोस यांची ब्लू ओरिजिन आणि बोईंगचे स्टारलाईनर यांसारखे स्पर्धक असले तरी ते स्पेसएक्सच्या तुलनेत खूप मागे आहेत.
स्टारलाईनर कॅप्सूल अद्याप कार्यरत अंतराळवीर मिशन्ससाठी प्रमाणित केलेले नाही आणि गेल्या वर्षी दोन अंतराळवीरांना आयएसएसवर नऊ महिन्यांसाठी ‘अडकविण्यात’ आले होते. अंतराळवीर 18 मार्च रोजी स्पेसएक्स ड्रॅगन कॅप्सूलमध्ये पृथ्वीवर परतले आणि बोईंग किंवा नासाने स्टारलाईनरला उड्डाणयोग्य बनवण्यासाठी कोणत्याही महत्त्वाच्या उपायांची माहिती दिलेली नाही. स्पेसएक्सच्या प्रतिस्पर्ध्यांवरच्या आघाडीचा प्रतिबिंब त्यांच्या सरकारी अनुदानांच्या आकारात दिसून येतो. एप्रिलमध्ये, यू.एस. स्पेस फोर्सने, यू.एस. अंतराळ अन्वेषणाच्या लष्करी शाखेने, कंपनीला जवळजवळ 6 अब्ज डॉलर्सच्या लाँच करारांची पुरस्कार दिली, तर युनायटेड लाँच अलायन्सला 5.4 अब्ज आणि ब्लू ओरिजिनला 2.4 अब्ज डॉलर्स मिळाले.
मस्क आणि ट्रम्प यांच्यातील वादाच्या प्रतिसादात, नासाच्या प्रेस सचिव बेथनी स्टीव्हन्सने स्पेसएक्सवर टिपणी करण्यास नकार दिला; परंतु तिने रॉयटर्सला सांगितले की, ‘आम्ही उद्योग भागीदारांसोबत काम करत राहू, जेणेकरून अध्यक्षांचे उद्दिष्ट अंतराळात पूर्ण होतील.‘ नासाच्या उपप्रशासक लोरे गार्व्हरने रॉयटर्सला सांगितले की, स्पेसएक्सच्या करारांचे रद्द करणे राष्ट्रीय हितांमध्ये नसल्यास, ते कायदेशीरपणे शक्य नसावे. तथापि, तिने हे देखील जोडले की ‘एक बंडखोर सीईओ जो अंतराळयानांचे निलंबन करण्याची धमकी देत आहे, ज्यामुळे अंतराळवीरांच्या जीवनाला धोका निर्माण होतो, हे असंभव आहे.’
