नवी दिल्ली : यंदाच्या दीपावलीची धूम सुरू झाली आहे. सर्वत्र दीपोत्सवाच्या तेजाने वेगळे आनंददायी वातावरण निर्माण झाले आहे. घरोघरी फराळ तयार झाला आहे. घरावरील आकर्षक आकाश दिवे लक्ष वेधून घेत आहेत. आबालवृद्ध नवनवीन पोषाख परिधान करून दीपावलीचा मंगलमय सोहळा साजरा करत आहेत. या वातावरणात ‘प्रदूषण’ नावाचा पाहुणाही येण्यास सुरुवात झाली आहे. फटाक्यांचा धूर, हवेतील वाढलेले कण आणि हवामानातील बदलांमुळे श्वसनाचे त्रास, त्वचेची जळजळ असे त्रास दिवाळीच्या काळात वाढण्याचा धोका असतो. तसेच प्रौढ, वृद्धांना थकवा जाणवू शकतो. अशा वेळी प्रदूषणापासून आपला बचाव करण्याबरोबर आरोग्याच्या समस्या टाळण्यासाठी वैद्यकीय क्षेत्रातील तज्ज्ञांनी दीपावलीच्या काळात घ्यावयाच्या काळजीसंदर्भात काही टिप्स दिल्या आहेत. त्यांचे पालन केले तर दीपावली आनंदाची आणि आरोग्यदायी होऊ शकते. आहार आणि पोषण हे प्रदूषणाशी संबंधित तणावापासून संरक्षणासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात.
अँटिऑक्सिडंटस्चा समावेश : शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकण्यासाठी आणि रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी आवळा, हळदीचे दूध आणि तुपात भाजलेले सुका मेवा यांचा आहारात समावेश करणे आवश्यक.
प्रतिकारशक्ती वाढवा : व्हिटॅमिन सी-समृद्ध फळे, हळद आणि आले यांच्या माध्यमातून अँटिऑक्सिडंटस्चे सेवन वाढवा.
हर्बल पेये : शरीरात पाण्याची कमतरता टाळण्यासाठी आणि श्वसनसंस्थेचे आरोग्य सुधारण्यासाठी हर्बल टी किंवा तुळशीमिश्रित पाणी किंवा हळद, तुळस किंवा आले घातलेले हर्बल पेय प्या.
आरोग्यदायी खाणे : तळलेले आणि साखरयुक्त पदार्थ टाळा. साखरेऐवजी थोड्या प्रमाणात फळे किंवा सुकामेव्याचे मिष्टन्न खा.
वातावरण आणि श्वसन आरोग्य : दीपावलत हवेची गुणवत्ता मोठ्या प्रमाणात खालावू शकते, ज्यामुळे निरोगी व्यक्तींनाही त्रास होतो. अशावेळी काही गोष्टी पाळणे आवश्यक ठरते.
घराबाहेर कमी वेळ : प्रदूषणाची तीव्रता जास्त असताना घराबाहेर फिरणे टाळा. उत्सवाच्या वेळेत बाहेर पडणे मर्यादित करा, विशेषतः उच्च प्रदूषणाच्या वेळी.
मास्क आणि सुरक्षा : घराबाहेर पडताना 95 मास्क वापरा, तसेच कमी धूर सोडणार्या फटाक्यांचा वापर करा.
घरगुती उपाय : फुफ्फुसांचे आरोग्य राखण्यासाठी हवा शुद्ध करणारे झाडं बाल्कनी किंवा घरात लावा. तुळस, पुदीना आणि वेलची सारखे पदार्थ आहारात घ्या, जे श्लेष्मा (म्युकस) साफ करतात आणि श्वसनमार्गाची जळजळ कमी करतात.
एअर प्युरिफायर : शक्य असल्यास घरात एअर प्युरिफायर वापरा आणि खिडक्या-दारे बंद ठेवा.
व्यायाम : खराब हवेच्या गुणवत्तेमुळे व्यायाम घरात करा आणि योग किंवा श्वासोच्छ्वासाचे व्यायाम घरीच करा.
विश्रांती आणि शांतता : उत्सवाचा आवाज आणि जास्त कामामुळे आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो. यासाठी पुरेशी झोप, विश्रांती आवश्यक ठरते.
पुरेशी झोप : शरीराला नैसर्गिकरित्या डिटॉक्स होण्यासाठी आणि बरे होण्यासाठी पुरेशी झोप आवश्यक आहे.
शांत झोपेचे वातावरण : आवाजाच्या सततच्या त्रासामुळे झोपेमध्ये अडथळा येतो. चांगल्या झोपेसाठी इअरप्लग, ब्लॅकआउट पडदे वापरा आणि रात्री त्वचेची संरक्षणासाठी नैसर्गिक, मेलाटोनिन-आधारित पूरक पदार्थांचा वापर करा. दीपावलीचा आनंद घेण्यासाठी, आहारावर नियंत्रण, पुरेशी विश्रांती आणि हवेच्या गुणवत्तेचे व्यवस्थापन यावर लक्ष केंद्रित करून तुम्ही तुमचे आरोग्य सुरक्षित ठेवू शकता.
