वॉशिंग्टन : जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपच्या ताज्या निरीक्षणातून असे दिसून आले आहे की, एका विलक्षण ग्रहनिर्मिती चकतीमध्ये (planet-forming disk), जिथे पृथ्वीसारखे ग्रह तयार होऊ शकले असते, त्या भागात कार्बन डायऑक्साईडने भरलेला आहे. सामान्यतः, अशा ग्रहनिर्मितीच्या चकत्यांमध्ये पाणी असते, पण स्टॉकहोम युनिव्हर्सिटीच्या खगोलशास्त्र विभागातील डॉक्टरेट विद्यार्थिनी आणि या संशोधनाच्या मुख्य लेखिका, जेनी फ्रेडीयानी यांनी एका निवेदनात सांगितले की, ‘या प्रणालीमध्ये पाणी इतके दुर्मीळ आहे की, ते जेमतेम शोधता येते. हे आपण सामान्यतः पाहतो त्याच्या अगदी विपरीत आहे.’
खगोलशास्त्र आणि खगोलभौतिकी (Astronomy & Astrophysics) जर्नलमध्ये 29 ऑगस्ट रोजी प्रकाशित झालेल्या या निष्कर्षांमुळे ग्रहनिर्मितीबद्दलच्या सध्याच्या कल्पनांना आव्हान मिळाले आहे. फ्रेडीयानी यांनी सांगितले की, NGC 6357 मधील तार्यामध्ये नेमके काय घडत आहे, जे पृथ्वीपासून 8,000 प्रकाश-वर्षे दूर आहे, याबद्दल वैज्ञानिक संघ अद्याप निश्चित नाही. तथापि, या प्रणालीचा पुढील अभ्यास केल्यास आपल्याला पृथ्वीसारख्या ग्रहांच्या निर्मितीबद्दल अधिक समजून घेण्यास मदत होऊ शकते.
तारे आणि ग्रहांच्या निर्मितीसाठी ही सर्वात सामान्य वातावरणे आहेत आणि ते आपल्या सूर्यमालेच्या निर्मितीच्या वातावरणासारखे असण्याचीही शक्यता आहे. साधारणपणे, नवजात तारे वायूंच्या ढगांनी वेढलेले असतात. ते सामग्रीच्या चकत्या तयार करतात, ज्यातून अखेरीस ग्रह आणि इतर वस्तू, जसे की धूमकेतू किंवा लघुग्रह तयार होऊ शकतात. मागील मॉडेलने सूचित केले आहे की, या चकत्या विकसित होत असताना, पाणी-बर्फाने समृद्ध खडकाळ सामग्रीचे कण ग्रहनिर्मिती चकतीच्या बाहेरील आणि थंड कडांमधून उबदार केंद्राकडे सरकतात. हे खडे तरुण तार्यांकडे सरकत असताना, खडकांच्या पृष्ठभागाचे तापमान वाढते आणि बर्फाचे सबलिमेशन होते. त्यानंतर ‘जेम्स वेब’सारखी दुर्बीण पाण्याचे बाष्प म्हणून या सबलिमेशनची नोंद करू शकते.
