वॉशिंग्टन : एका नवीन बॅटरी तंत्रज्ञानामुळे इलेक्ट्रिक वाहनांसाठी वापरल्या जाणार्या बॅटरीची सुरक्षितता मोठ्या प्रमाणात सुधारू शकते आणि ऊर्जा ग्रीडची स्थिरता वाढू शकते, असे शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे. दैनंदिन उपकरणांमध्ये वापरल्या जाणार्या लिथियम-आयन बॅटरीला पूरक आणि भविष्यात बदलू शकणार्या ‘सॉलिड-स्टेट सोडियम-आयन’ बॅटरी विकसित करताना संशोधकांनी हा महत्त्वपूर्ण शोध लावला आहे.
या नवीन बॅटर्या जास्त सुरक्षितता आणि कमी खर्चाचे आश्वासन देतात. मात्र, त्यांचे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन करणे आणि त्यांचा जीवनकाळ दीर्घ ठेवणे, यावर संशोधकांना अजूनही काम करावे लागणार आहे. संशोधकांनी आपले निष्कर्ष दोन अभ्यासांमध्ये प्रकाशित केले आहेत: पहिला ‘अॅडव्हान्स्ड मटेरियल्स’ आणि दुसरा ‘अॅडव्हान्स्ड फंक्शनल मटेरियल्स’ जर्नलमध्ये प्रकाशित झाला. लिथियम-आयन बॅटरीमधील समस्या: आजकाल फोनपासून इलेक्ट्रिक कारपर्यंत वापरल्या जाणार्या लिथियम-आयन बॅटरीमध्ये ‘थर्मल रनवे’ नावाची समस्या उद्भवू शकते. जेव्हा बॅटरीमध्ये शॉर्ट सर्किट होते किंवा भौतिक नुकसान होते, तेव्हा ही प्रक्रिया सुरू होते. यामुळे एक स्वयंचलित साखळी प्रतिक्रिया सुरू होते, ज्यामुळे पेशींमधील उष्णता मोठ्या प्रमाणात वाढते. व्यावसायिक ‘लिथियम आयन’ बॅटर्यांमध्ये ज्वलनशील सेंद्रिय द्रव इलेक्ट्रोलाइटस् असतात. ऊर्जा घनता तसेच कार्यक्षम चार्जिंग आणि डिस्चार्जिंगसाठी हे आवश्यक असतात, परंतु ते खराब झाल्यास बॅटरीमध्ये आग लागू शकते किंवा स्फोटही होऊ शकतो. सोडियम-आयन बॅटरी एक सुरक्षित पर्याय: ही बॅटरी एक सुरक्षित पर्याय ठरू शकतात, कारण: त्यामध्ये अधिक स्थिर कॅथोड साहित्य असते. सोडियम आयनमध्ये लिथियम आयनपेक्षा कमी इलेक्ट्रोकेमिकल क्षमता असते, ज्यामुळे त्यांना ‘थर्मल रनवे’ होण्याची शक्यता कमी असते. या बॅटरीची ऊर्जा घनता लिथियम आयन बॅटरीच्या तुलनेत कमी असते. याचा अर्थ त्या एकदा चार्ज केल्यावर कमी वेळ चालतात. याशिवाय, सोडियम आयन बॅटरी सध्या लिथियम आयन बॅटरीपेक्षा जलद खराब होऊ शकतात, ज्यामुळे त्यांचा एकूण आयुष्यमान कमी होतो. या दोन कारणांमुळे सोडियम आयन बॅटरी मुख्य प्रवाहात येण्यास अडथळा निर्माण झाला होता. मात्र, आताच्या संशोधनामुळे सुरक्षितता वाढण्याची मोठी शक्यता निर्माण झाली आहे.
