वॉशिंग्टन : सूर्याच्या वातावरणातून अत्यंत धाडसी झेप घेत असताना, ‘नासा’च्या पार्कर सोलर प्रोबने आपल्या तार्याच्या पृष्ठभागावरील एका शक्तिशाली प्लाझ्मा स्फोटाची थेट आणि अभूतपूर्व तपशिलात नोंद केली आहे. या यशामुळे सौर गतिशीलतेबद्दल आणि अवकाशीय हवामानाला चालना देणार्या शक्तिशाली प्रक्रियांबद्दलची आपली समज अधिक व्यापक होत आहे.
सूर्याच्या अगदी जवळून केलेल्या या प्रवासादरम्यान, पार्कर सोलर प्रोबने शास्त्रज्ञांच्या अपेक्षेपेक्षा सुमारे 1,000 पट अधिक ऊर्जा असलेल्या प्रोटॉन्सचा शोध लावला. याहूनही अधिक आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, प्रोबने प्लाझ्माचा एक झोत सूर्यापासून दूर जाण्याऐवजी सूर्याच्या दिशेने वेगाने जात असल्याचे निरीक्षण केले. ही एक अनपेक्षित घटना असून, सध्याच्या सौर प्रारूपांना आव्हान देणारी आहे. सूर्य आणि या कणांच्या स्रोताच्या दरम्यान प्रोबची अद्वितीय स्थिती असल्यामुळे, शास्त्रज्ञांना ते कुठून आले हे सहजपणे ओळखता आले.
या उल्लेखनीय निष्कर्षांवरून असे सूचित होते की, सूर्याच्या चुंबकीय क्षेत्रातील गुंतागुंतीची आणि शक्तिशाली रचना, केवळ क्षेत्राच्या शक्तीच्या अंदाजापेक्षा खूप जास्त वेगाने चार्ज केलेल्या कणांना गती देऊ शकते. सूर्याच्या दिशेने जाणारा हा प्लाझ्मा झोत सूर्याच्या वातावरणातील ‘चुंबकीय पुनर्जोडणी’ नावाच्या प्रक्रियेमुळे निर्माण झाला होता. या स्फोटक प्रक्रियेमध्ये चुंबकीय क्षेत्रे विभक्त होऊन पुन्हा जोडली जातात. ही शक्तिशाली घटना सूर्याच्या चुंबकीय क्षेत्रात साठवलेल्या ऊर्जेला गतिज ऊर्जेत रूपांतरित करते, ज्यामुळे सौर वारा म्हणजेच आपल्या सूर्याने संपूर्ण सूर्यमालेत प्रसारित केलेल्या चार्ज केलेल्या कणांचा सततचा प्रवाह गतिमान होतो.
पार्कर सोलर प्रोबचा नवा शोध केवळ अनपेक्षित सौर घटना उघड करत नाही, तर सूर्याबद्दलची आपली समज वाढवण्यासाठी थेट निरीक्षणाची महत्त्वपूर्ण भूमिकादेखील अधोरेखित करतो. गोळा केलेला डेटा सौर क्रियाकलापांच्या प्रारूपांना परिष्कृत करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण ठरेल, ज्यामुळे अखेरीस अवकाशीय हवामानाचा अधिक अचूक अंदाज लावता येईल आणि आपल्या तार्याला व सूर्यमालेवरील त्याच्या प्रभावाला नियंत्रित करणार्या मूलभूत प्रक्रियांची चांगली समज प्राप्त होईल.
