वॉशिंग्टन : आपल्या सौरमालेपासून सुमारे 300 प्रकाशवर्षे अंतरावर लपलेला, वायू आणि धुळीचा हा प्रचंड ढग पृथ्वीच्या जवळ सापडलेला सर्वात जवळचा ढग आहे, जो मागील विक्रमधारकांना सुमारे 90 प्रकाशवर्षांनी मागे टाकतो. सूर्यापेक्षा सुमारे 5,500 पट मोठे असूनही, आतापर्यंत या ढगाकडे दुर्लक्ष झाले.
कारण, ढगात जास्त कार्बन मोनोऑक्साईड नसते, ज्याचा वापर खगोलशास्त्रज्ञ बहुतेकदा या ढगांची तपासणी करण्यासाठी करतात, ज्यांना आण्विक ढग म्हणतात. आण्विक ढगांचा मुख्य घटक, हायड्रोजन रेणूंमधून येणार्या अल्ट्राव्हायोलेट प्रकाशासाठी आकाश स्कॅन करून खगोलशास्त्रज्ञांना हा ढग सापडला. 28 एप्रिल रोजी नेचर अॅस्ट्रॉनॉमीमध्ये प्रकाशित झालेल्या निकालांमध्ये, एक चंद्रकोरी आकाराचा ढग दिसून येतो जो दिसल्यास, पृथ्वीवरील प्रेक्षकांना रात्रीच्या आकाशातील सर्वात मोठी एकल रचना म्हणून दिसेल - सुमारे 40 पूर्ण चंद्र रुंद.
एक महत्त्वाचा शोध आहे. कारण, आम्हाला सूर्याजवळ तरुण तार्यांची पुढची पिढी कुठे तयार होईल हे शोधायचे आहे, असे न्यू ब्रंसविक, एन.जे. येथील रटगर्स विद्यापीठाचे खगोलशास्त्रज्ञ ब्लेकस्ली बर्खार्ट म्हणतात.
पहाटेच्या ग्रीक देवीच्या नावावरून ईओएस असे नाव दिलेले ढग हे धूळ आणि वायूचे थंड, दाट थेंब आहे - बहुतेकदा तारकीय नर्सरी होस्ट करण्यासाठी ओळखले जाणारे एक प्रकार. तथापि, 24 एप्रिल रोजी arXiv.org ला सादर केलेल्या एका पेपरमध्ये नोंदवलेल्या टीमच्या अतिरिक्त विश्लेषणावरून असे दिसून येते की, अलीकडच्या सहस्राब्दीमध्ये ‘ईओएस’मध्ये लक्षणीय तारकीय जन्म झालेले नाहीत.
आण्विक ढगांच्या वस्तुमानाचा बहुतांश भाग आण्विक हायड्रोजनने बनवला असला तरी, थंड असताना तो प्रकाश सोडत नाही, ज्यामुळे ढगांमध्ये दिसणे जवळजवळ अशक्य होते. तथापि, जेव्हा ढगांच्या सीमेवर तारेच्या प्रकाशामुळे ते ऊर्जावान होते तेव्हा हायड्रोजन दूर-अल्ट्राव्हायोलेट तरंगलांबींवर प्रकाश सोडतो. 2000 च्या दशकाच्या सुरुवातीला कार्यरत असलेल्या दक्षिण कोरियाच्या उपग्रह STS-T-1 कडून नवीन जारी केलेल्या डेटाचा वापर करून, बर्खार्ट आणि तिच्या टीमला स्पष्ट द़ृष्टीक्षेपात लपलेली मोठी रचना आढळली. त्या डेटामुळे खगोलशास्त्रज्ञांना ढगाचा आकार आणि अंतराचा अंदाज लावता आला.
