कैरो : इजिप्तमधील पुरातत्त्वशास्त्रज्ञांनी एक महत्त्वपूर्ण शोध लावला आहे. त्यांना एका दुसऱ्या फेरो (राजा) च्या कबरीमध्ये, फेरो शोशेंक तृतीयचे असलेले 225 ‘शब्टी’ पुतळे सापडले आहेत. शब्टी हे असे पुतळे होते, जे प्राचीन इजिप्शियन लोक मृतांसाठी परलोकात सेवक म्हणून काम करतील, असे मानत असत.
हे पुतळे उत्तर इजिप्तमधील तनीस नावाच्या ठिकाणी सापडले. ते फेरो ओर्सोकोन दुसरा याच्या कबरीच्या उत्तर चेंबरमध्ये, एका अज्ञात शवपेटीजवळ आढळले. शब्टी पुतळ्यांवरील चित्रलिपी वाचून हे पुतळे शोशेंक तृतीयचे असल्याचे निश्चित झाले. इजिप्शियन पर्यटन आणि पुरातन वास्तू मंत्रालयाने अनुवादित केलेल्या निवेदनात म्हटले आहे की, ओर्सोकोन दुसरा याची कबर आणि शवपेटी 1939 मध्येच सापडली होती; परंतु हे शब्टी पुतळे नुकतेच इजिप्शियन-फ्रेंच टीमने संवर्धन कार्यादरम्यान शोधून काढले आहेत. या टीमला काही नवीन शिलालेख देखील सापडले आहेत, ज्यांचे ते वाचन आणि विश्लेषण करत आहेत. प्राचीन इजिप्शियन लोकांचा असा विश्वास होता की शब्टी (ज्याला ‘उशाब्टी’ असेही म्हणतात) पुतळे परलोकात मृतांसाठी काम करतील. ते शेतीची कामे करणे, मृतांसाठी वस्तू आणणे यांसारखी अनेक कार्ये करत असत.
श्रीमंत आणि शक्तिशाली लोकांना त्यांच्यासोबत शेकडो शब्टी पुतळे पुरले जात असत. उदाहरणार्थ, तुतानखामेनच्या कबरीत 400 हून अधिक शब्टी सापडले आहेत. शोशेंक तृतीय (किंवा शेशोंक तृतीय) यांनी सुमारे इ.स.पूर्व 825 ते 773 पर्यंत राज्य केले, तो काळ असा होता जेव्हा इजिप्त एकसंध नव्हते. तनीस येथील फ्रेंच पुरातत्त्व मिशनचे संचालक आणि ज्यांच्या टीमला हे पुतळे सापडले, ते फेडेरिक पेराडो यांनी सांगितले की, ‘शोशेंक तृतीयची राजवट लांब पण कठीण होती. त्यांच्या आणि दक्षिणेकडील दोन राजांमध्ये (त्यांचे चुलत भाऊ) रक्तरंजित राजघराण्यातील युद्ध झाले. ‘या संघर्षानंतरही, शोशेंक तृतीय यांनी तनीसमध्ये ‘अनेक स्मारके, विशेषतः मुख्य मंदिराच्या प्रवेशद्वारावर एक मोठे द्वार’ बांधले, असे पेराडो यांनी सांगितले. या फेरोने तनीसमध्ये स्वतःसाठी कबरही बांधली, जिथे ओर्सोकोन दुसरा (ज्याने सुमारे इ.स.पूर्व 874 ते 850 पर्यंत राज्य केले) याला आधीच पुरले गेले होते.
ओर्सोकोन दुसरा आणि शोशेंक तिसरा हे दोघेही इजिप्तच्या 22 व्या राजघराण्यातील होते. फायन्स (चकचकीत मातीची भांडी) पासून बनवलेले हे शब्टी पुतळे ओर्सोकोन दुसरा याच्या कबरीत सापडल्यामुळे हे स्पष्ट होते की शोशेंक तिसरा याला त्याच्या स्वतःच्या कबरीत नव्हे, तर ओर्सोकोन दुसरा याच्या कबरीतील एका अज्ञात शवपेटीत पुरण्यात आले होते. या कबरीबद्दल संशोधकांना बऱ्याच काळापासून माहिती होती; परंतु शोशेंक तिसरा याला येथे पुरण्यात आले होते, हे त्यांना माहिती नव्हते.
