हैदराबाद : गणेशोत्सवात आपण विविध रूपांतील आणि आकारांतील आकर्षक गणेशमूर्ती पाहतो, पण तेलंगणाच्या भूमीत एक असा गणेश आहे, जो हजारो मूर्तींमध्येही आपले अद्वितीय स्थान जपतो. हा गणेश घडवलेला नाही, तर एकाच महाकाय पाषाणात कोरलेला आहे. अवांचा गावात वसलेली ही 20 फूट उंच एकाश्म (Monolithic) गणेशमूर्ती म्हणजे प्राचीन शिल्पकलेचा एक अद्भुत नमुना आहे.
अवांचा गावातील ही भव्य गणेशमूर्ती पाहताच क्षणी डोळ्यांचे पारणे फिटते. ही मूर्ती कोणत्याही मंदिरात नाही, तर मोकळ्या आकाशाखाली, निसर्गाच्या सान्निध्यात विराजमान आहे. एकाच विशाल ग्रॅनाईट दगडातून ही मूर्ती कोरण्यात आली असून, तिची कलाकुसर आणि प्रमाणबद्धता थक्क करणारी आहे. इतिहासकारांच्या मते, ही मूर्ती कल्याणी चालुक्य राजवटीच्या काळात, म्हणजेच साधारणपणे 11 व्या ते 12 व्या शतकात तयार केली गेली असावी. हा ऐतिहासिक गणेश अनेक कारणांसाठी खास ठरतो: एकाश्म रचना: संपूर्ण मूर्ती, तिचे अलंकार आणि आसन हे सर्व एकाच दगडातून कोरले आहे. यात कोणताही जोड नाही. अशा प्रकारची कलाकुसर करण्यासाठी प्रचंड कौशल्य आणि संयम लागतो.
उंची आणि भव्यता: सुमारे 20 फूट उंच असलेली ही मूर्ती तिच्या भव्यतेने दर्शकांना प्रभावित करते. गणेशाची सोंड, डोळे आणि हातातील आयुधे अत्यंत बारकाईने कोरलेली आहेत. ऐतिहासिक वारसा: ही मूर्ती केवळ एक धार्मिक प्रतीक नाही, तर हजारो वर्षांपूर्वीच्या समृद्ध इतिहासाची आणि शिल्पकलेची साक्षीदार आहे. त्या काळातील कला आणि संस्कृतीचा अभ्यास करण्यासाठी हे एक महत्त्वाचे स्थळ आहे. शांत आणि नैसर्गिक स्थळ: मंदिराच्या घुमटाऐवजी झाडांच्या सावलीत आणि मोकळ्या आकाशाखाली वसलेला हा गणेश एक वेगळाच आध्यात्मिक अनुभव देतो.
येथील शांत वातावरण भाविकांना आणि पर्यटकांना आकर्षित करते. सुरुवातीला दुर्लक्षित असलेली ही जागा आता हळूहळू प्रकाशझोतात येत आहे. तेलंगणा सरकारने आणि भारतीय पुरातत्त्व विभागाने या स्थळाच्या संरक्षणासाठी आणि विकासासाठी पावले उचलली आहेत. आता हे स्थळ केवळ स्थानिक भाविकांसाठीच नव्हे, तर इतिहासप्रेमी आणि पर्यटकांसाठीही एक महत्त्वाचे आकर्षण केंद्र बनले आहे. येथे येणारे भाविक या विशाल मूर्तीसमोर नतमस्तक होऊन आपल्या मनोकामना पूर्ण होण्यासाठी प्रार्थना करतात.
