नवी दिल्ली : महिला केवळ विकासात भागीदार नाहीत तर प्रशासन, विज्ञान, संरक्षण, शिक्षण आणि उद्योजकता यासारख्या विविध क्षेत्रात नेतृत्व करण्यासाठी पुढे येत आहेत. भारत एका नवीन युगाचा साक्षीदार होत आहे जिथे महिला तळागाळातील लोकशाहीपासून ते सत्तेच्या सर्वोच्च पदांपर्यंत प्रत्येक स्तरावर नेतृत्व करत आहेत, असे प्रतिपादन लोकसभा अध्यक्ष ओम बिर्ला यांनी केले.
आंतरराष्ट्रीय महिला दिनानिमित्त राष्ट्रीय महिला आयोग आणि प्राइड यांनी संसद संकुलात 'संविधान निर्मितीत भूमिका बजावणाऱ्या महिलांच्या जीवनावर एक प्रदर्शन आयोजित केले आहे. या प्रदर्शनाचे उद्घाटन लोकसभेचे अध्यक्ष ओम बिर्ला आणि राष्ट्रीय महिला आयोगाच्या अध्यक्षा विजया रहाटकर यांच्या हस्ते झाले. यावेळी लोकसभा अध्यक्ष बोलत होते. ८ दिवस हे प्रदर्शन चालणार आहे. या प्रदर्शनाचा उद्देश सर्वांना संविधानाच्या महिला शिल्पकारांची ओळख करून देणे आहे. त्याचबरोबर, संविधानाच्या या महान नायिकांच्या जीवनातून प्रेरणा घेऊन देशातील महिला विकसित भारताच्या उभारणीत महत्त्वाची भूमिका बजावतील असा आयोगाचा विश्वास आहे.
संविधान सभेतील १५ महिला सदस्यांच्या प्रेरणादायी दूरदृष्टीला आदरांजली वाहताना लोकसभा अध्यक्ष म्हणाले की, त्यांचे योगदान आजही राष्ट्राला ऊर्जा देत आहे आणि भविष्यातील पिढ्यांसाठी मार्गदर्शक शक्ती म्हणून काम करत आहे. आपला इतिहास आपल्याला पुढे जाण्याचा मार्ग दाखवतो आणि या अग्रणी महिलांनी भारतात लिंग समानता, समावेशक प्रशासन आणि महिला सक्षमीकरणाचा पाया रचला. महिला सक्षमीकरण हा भारताच्या विकास प्रवासाचा आधारस्तंभ आहे. आज जेव्हा देश भारतीय संविधानाची ७५ वर्षे साजरी करत आहे, तेव्हा संविधान सभेतील १५ महिला सदस्यांचे योगदान ओळखणे महत्त्वाचे आहे, ज्यांनी त्यांच्या दूरदृष्टी आणि समर्पणाने भारताची लोकशाही रचना उभारण्यास मदत केली. महिलांना पूजनीय मानण्याच्या भारताच्या प्राचीन परंपरेचा उल्लेख करताना ओम बिर्ला म्हणाले की, मातृत्व, शक्ती, त्याग आणि प्रेम हे आपल्या सामाजिक मूल्यांचे अविभाज्य भाग आहेत. ऐतिहासिक ‘नारी शक्ती वंदन’ हा नवीन संसद भवनात मंजूर झालेला पहिला कायदा आहे. हा कायदा भारताच्या लैंगिक समानतेसाठीच्या वचनबद्धतेचे प्रतीक आहे.
भारताच्या संविधानाच्या निर्मितीमध्ये १५ महिलांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. या महिलांनी मौलिक अधिकार, सामाजिक न्याय आणि लैंगिक समानता यांसारख्या मुद्द्यांवर विचार मांडले. त्यांच्याविषयी थोडक्यात
संविधान निर्मितीतील महिला सदस्य:
१) सुचेता कृपलानी: उत्तर प्रदेश विधानसभेच्या पहिल्या महिला अध्यक्ष होत्या.
२) अम्मू स्वामीनाथन: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी संविधान सभेत मौलिक अधिकार आणि सामाजिक न्यायावर भर दिला.
३) सरोजिनी नायडू: 'नाईटिंगेल ऑफ इंडिया' म्हणून ओळखल्या जातात आणि त्यांनी संविधान निर्मितीमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
४) विजयालक्ष्मी पंडित: आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारताचे प्रतिनिधित्व करत होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
५) दुर्गाबाई देशमुख: मद्रास प्रांताच्या प्रतिनिधी होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या शिक्षणासाठी महत्त्वपूर्ण काम केले.
६) राजकुमारी अमृत कौर: पहिल्या केंद्रीय आरोग्य मंत्री होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. दिल्ली एम्समधील मुख्य बाह्य रुग्ण विभागाला त्यांचे नाव देण्यात आले आहे.
७) हंसा मेहता: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
८) बेगम ऐजाज रसूल: संविधान सभेतील एकमेव मुस्लिम महिला सदस्य होत्या.
९) मालती चौधरी: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
१०) कमला चौधरी: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
११) लीला रॉय: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
१२) लक्षायणी वेलायुधन: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
१३) रेणुका राय: पश्चिम बंगालच्या प्रतिनिधी होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
१४) ॲनी मॅस्कारेन: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
१५) पूर्णिमा बॅनर्जी: सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या आणि त्यांनी महिलांच्या हक्कांसाठी आवाज उठवला.
