नाशिक : दिलीप सूर्यवंशी
प्रत्येक नागरिकाचे जीवन हे जल आणि जंगलावर अवलंबून आहे. मानव, वन्यप्राणी हे पर्यावरण साखळीतील घटक आहेत मात्र तरीही अनेक जंगली प्राण्यांच्या आणि वनसंपती तस्करी करण्याच्या घटना घडत असतात. वन्यजिवांच्या तस्करीला रोखण्यासाठी आणि त्याबाबत जनजागृती करण्यासाठी 3 मार्च हा जागतिक वन्यजीव दिन म्हणून साजरा करण्याचे निश्चित करण्यात आले. तेव्हापासून 3 मार्च हा जागतिक वन्यजीव दिन म्हणून साजरा करण्यात येतो.
वन्यजिवांचे संरक्षण आणि त्याबाबत लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण करण्यासाठी साजरा केला जाणारा दिवस म्हणजेच वन्यजीव दिन. यंदाची वन्यजीव दिनाची थीम 'वन्यजीव संरक्षण वित्त गुंतवणूक' आहे. याचा अर्थ वन्यजीव संवर्धनाला अधिक प्रभावी आणि शाश्वतपणे वित्तपुरवठा करणे. याद्वारे नागरिक आणि वन्यजीव या दोघांच्या लवचिक भविष्यासाठी काम करणे होय.
वन्यजीव निसर्गाची साखळी टिकवून ठेवतात, नैसर्गिक प्रक्रियांचे नियमन करतात आणि जैवविविधतेला आधार देतात. केवळ जंगलांमध्ये 60 हजार वृक्ष प्रजाती, 80 टक्के उभयचर प्रजाती आणि 75 टक्के पक्ष्यांच्या प्रजाती आहेत. त्यापासून 1.6 अब्जांहून अधिक लोकांना अन्न, औषध आणि उत्पन्नाच्या स्वरूपात नैसर्गिक भांडवल मिळते. 10 लाखांहून अधिक प्रजाती नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत.
वन्यजीव संवर्धनासाठी नावीन्यपूर्ण वित्तपुरवठा करणे पूर्वीपेक्षा जास्त निकडीचे आहे. जगाचा निम्म्याहून अधिक जीडीपी निसर्गावर अवलंबून आहे. ज्यामुळे जैवविविधतेचे नुकसान आर्थिक स्थिरतेसाठी मोठा धोका होतो. उदा. काही देशांमध्ये मत्स्यव्यवसाय जीडीपीच्या 10 टक्क्यांहून अधिक वाटा देतात, तरीही एक तृतीयांशपेक्षा जास्त सागरी माशांच्या साठ्यात जास्त मासेमारी केली जाते. त्यामुळे बेरोजगारी, विस्कळीत अर्थव्यवस्था निर्माण होते. वन्यजीव संवर्धनासाठी जागतिक वन्यजीव दिनाकडे नावीन्यपूर्ण आर्थिक उपायांची देवाणघेवाण आणि शोधासाठी व्यासपीठ म्हणून पाहिले जाते. हा आर्थिक उपाय नवकल्पना, नागरी समाज, सरकारे, संघटना, खासगी क्षेत्रासमोरील आव्हाने आणि जैवविविधतेसाठी शाश्वत निधी निश्चित करण्यासाठी आवश्यक असलेला दृष्टिकोन तयार करतो.
जागतिक वन्यजीव दिन साजरा करण्यासाठी शाळांमध्ये विविध उपक्रम राबविले जातात. यामध्ये शाळांतील विद्यार्थ्यांना विविध प्राण्यांच्या पावलांच्या ठशांची माहिती करून देणे, बोलण्यास सांगणे, प्रत्येक पावलाचे ठसे विद्यार्थी एखाद्या विशिष्ट प्राण्याशी जुळवू शकतात का हे बघणे असे उपक्रम राबविल्याने विद्यार्थ्यांना वन्यजिवांची माहिती होऊ शकते.
