नाशिक : आसिफ सय्यद
गर्भलिंगनिदान प्रतिबंधक कायद्याच्या कठोर अंमलबजावणीसह महापालिकेच्या वैद्यकीय विभागाने राबविलेल्या जनजागृती उपक्रमांचा सकारात्मक परिणाम दिसत आहे. मागील वर्षी दर हजार मुलांमागे केवळ ८८७ मुलींचा जन्मदर नोंदवला गेला होता. मात्र, यंदा हा दर वाढण्याची चिन्हे दिसत आहेत.
जानेवारी महिन्यात मुलींचा जन्मदर ९६३, तर फेब्रुवारीत ९५४ इतका झाल्याने समाजात सकारात्मक बदल होत असल्याचे संकेत मिळत आहेत. 'नकोशी' समजली जाणारी मुलगी आता 'हवीहवीशी' वाटू लागल्याचा आशादायक संदेश यातून स्पष्ट होत आहे. (Nakushi - Tarihi Havi Havi Shi)
महात्मानगरसारख्या उच्चभ्रू वस्तीत अवैध गर्भपात केंद्र सुरू असल्याचा प्रकार सप्टेंबर २०२४ मध्ये उघडकीस आला होता. पंड्या हॉस्पिटलमध्ये हे अवैध गर्भपात केंद्र सुरू होते. एका माता मृत्यूच्या चौकशीदरम्यान महापालिकेच्या वैद्यकीय विभागाच्या पथकाने केलेल्या तपासणीत हा धक्कादायक खुलासा झाला होता. या रुग्णालयात मोठ्या प्रमाणावर गर्भपाताच्या औषधांचा साठाही आढळल्याने नाशिकमध्ये स्त्री भ्रूण हत्या होत असल्याचा संशय बळावला होता.
किंबहुना गेल्या वर्षभरात शहरातील मुलींचा घटलेला जन्मदर धडकी भरवणारा होता. गर्भलिंगनिदान करणे हा कायद्याने गुन्हा आहे. सोनोग्राफी केंद्रांना यासंदर्भात स्पष्ट निर्देश देण्यात आले आहेत. मात्र त्यानंतरही चोरट्या पद्धतीने गर्भलिंग निदान होत असल्याचे मुलींच्या घटलेल्या जन्मदराच्या आकडेवारीवरून समोर आल्याने महापालिका आयुक्त मनीषा खत्री, अतिरिक्त आयुक्त स्मिता झगडे, मुख्य वैद्यकीय अधिकारी डॉ. तानाजी चव्हाण यांच्या मार्गदर्शनाखाली वैद्यकीय विभागामार्फत गर्भलिंगनिदान कायद्याच्या तरतुदींची कठोर अंमलबजावणी सुरू केली गेली. सोनोग्राफी केंद्रांची नियमित तपासणी सुरू केली. त्रुटी आढळल्यास कारवाईचा इशारा दिला गेला. मुलींच्या जन्माचे स्वागत करण्याबाबत जनजागृतीही केली गेली. त्याचा परिणाम म्हणून महापालिका क्षेत्रातील गेल्या दोन महिन्यांतील मुलींचा जन्मदर वाढला आहे.
जानेवारी ते डिसेंबर २०२४ या मागील वर्षभरात शहरातील शासकीय तसेच खासगी रुग्णालयांमध्ये १२ हजार २४२ मुले जन्माला आले. त्या तुलनेत केवळ १० हजार ८६३ मुलींचा जन्म झाला. दर हजार मुलांमागे मुलींचा हा जन्मदर ८८७ इतका होता. विशेष म्हणजे सप्टेंबर महिन्यात मुलींचा जन्मदर हा सर्वात नीचांकी पातळीवर अर्थात ८१७ इतका होता.
गर्भलिंग निदान करणाऱ्यांविरोधात महापालिकेने कठोर कारवाईचा बडगा उगारल्यानंतर जानेवारी व फेब्रुवारी या दोन महिन्यांत मुलींच्या जन्मदरात सुधारणा झाली. जानेवारीत १,२०५ मुलांचा, तर १,१६० मुलींचा जन्म झाला. जानेवारीतील दर हजार मुलांच्या जन्मामागे मुलींचा जन्मदर ९६३ इतका आहे. फेब्रुवारीत ९७२ मुले, तर ९१९ मुली जन्मल्या. दर हजार मुलांमागे फेब्रुवारीत मुलींचा जन्मदर ९४५ इतका आहे.
गर्भलिंगनिदान कायद्यानुसार स्त्रीलिंग निदान करणाऱ्या सोनोग्राफी केंद्रांवर कठोर कारवाईची तरतूद आहे. गर्भलिंगनिदान करणाऱ्या सोनोग्राफी केंद्रांची माहिती देण्यासाठी १८००२३३४४७५ हा हेल्पलाइन क्रमांक उपलब्ध आहे. संबंधित केंद्रावर गुन्हा दाखल झाल्यानंतर संशयित केंद्राची माहिती देणाऱ्याला शासनाकडून तब्बल एक लाख रुपयांचे बक्षीस देण्यात येते. माहिती देणाऱ्याचे नाव गोपनीय ठेवण्यात येईल.
डॉ. तानाजी चव्हाण, मुख्य आरोग्य वैद्यकीय अधिकारी, नाशिक महापालिका.
