मुंबई : राज्यात मानसिक आणि वर्तणुकीशी संबंधित विकारांमुळे पाच वर्षांत 5788 लोकांचा मृत्यू झाला आहे. यानुसार राज्यात दररोज तीन लोक मानसिक आजाराने ग्रस्त असल्याचे समोर आले आहे. सार्वजनिक आरोग्य विभागाकडून माहितीच्या अधिकारांतर्गत मागवलेल्या माहितीतून ही बाब समोर आली आहे.
2019 पासून, राज्यात मानसिक आणि वर्तणुकीशी संबंधित विकारांपैकी एक असलेल्या वर्तणुकीशी संबंधित विकारांमुळे होणार्या मृत्यूंमध्ये निश्चित वाढ झाली आहे. 2020 मध्ये, एकूण 1,171 मृत्यू झाले, ज्यात 902 पुरुष आणि 269 महिलांचा समावेश होता. 2021 मध्ये ही संख्या 1,599 पर्यंत वाढली, ज्यामध्ये 1,190 पुरुष आणि 409 महिलांचा मृत्यू झाला. 2022 मध्ये 1,073 मृत्यूची नोंद झाली आणि 2023 मध्ये ही संख्या 1,919 पर्यंत पोहोचली.
याविषयातील तज्ञ या प्रवृत्तीचे कारण पदार्थांच्या वापराच्या विकाराच्या वाढत्या संकटाला देतात, जी अशी स्थिती आहे जी मेंदूच्या कार्यक्षमतेला बिघडवते आणि निर्णय घेण्याच्या क्षमतेवर परिणाम करते. सायकोएक्टिव्ह पदार्थांमध्ये अल्कोहोल, निकोटीन, गांजा, कॅफिन आणि प्रिस्क्रिप्शन ड्रग्ज तसेच हेरॉइन, एलएसडी, कोकेन आणि अॅम्फेटामाइन्स सारखी बेकायदेशीर औषधे यांचा समावेश आहे.
स्किझोफ्रेनिया आणि भ्रामक विकारांशी संबंधित मृत्यू तुलनेने स्थिर राहिले आहेत. 2020 मध्ये स्किझोफ्रेनियामुळे 61, 2021 मध्ये 80, 2022 मध्ये 49 आणि 2023 मध्ये 148 मृत्यू झाले. सक्रिय पदार्थांच्या वापराशी संबंधित मृत्यूंमध्ये चिंताजनक वाढ झाली.
आकडेवारीनुसार, 2019 ते 2023 दरम्यान महाराष्ट्रात मानसिक आणि वर्तणुकीशी संबंधित विकारांमुळे एकूण 5,788 लोकांचा मृत्यू झाला. 45 ते 54 वयोगटातील सर्वाधिक 996 मृत्यू झाले, तर 35 ते 44 वयोगटातील 939 मृत्यू झाले. चिंताजनक बाब म्हणजे, 15 ते 24 वर्षे वयोगटातील व्यक्तींमध्येही 277 मृत्यूची नोंद झाली.
या समस्येचा सामना करण्यासाठी राज्य सरकारने 36 जिल्हा रुग्णालयांमध्ये मानसिक आरोग्य सेवा सुरू केली आहे. या प्रत्येक रुग्णालयात एक मानसोपचारतज्ज्ञ, एक कनिष्ठ मानसशास्त्रज्ञ, एक मानसोपचार परिचारिका आणि एक सामाजिक कार्यकर्ता आहे. याव्यतिरिक्त, ऑक्टोबर 2022 मध्ये टेली मानस हेल्पलाईन सेवा सुरू करण्यात आली.
24 तासांच्या टोल-फ्री हेल्पलाईन क्रमांकावर (14416) वर्षभरात 60 हजारांहून अधिक कॉल येतात, ज्यामध्ये नैराश्याशी संबंधित अधिक कॉल येतात. याशिवाय, सामाजिक आणि कामाच्या ठिकाणी ताणतणाव, विविध प्रकारची चिंता, अपयशाची भीती आणि नातेसंबंधातील समस्यांशी संबंधित कॉल येतात.
