विशाळगड : ऐतिहासिक विशाळगड अखेर अतिक्रमणांच्या विळख्यातून मुक्त झाला. गेल्या अनेक दिवसांपासून अतिक्रमण हटाव मोहिमेची शनिवारी सांगता झाली. यामुळे गडावरील सर्व अनधिकृत बांधकामे आणि दुकाने पूर्णपणे हटवण्यात आली असून, विशाळगडाने मोकळा श्वास घेतला आहे. जिल्हा प्रशासन, पुरातत्त्व विभाग, पोलिस, स्थानिकांच्या सहकार्यामुळे मोहीम यशस्वी झाली.
मराठा साम्राज्याच्या इतिहासाचा एक महत्त्वाचा साक्षीदार असलेल्या विशाळगडावर गेल्या काही वर्षांपासून मोठ्या प्रमाणावर अनधिकृत बांधकामे वाढली होती. यामुळे गडाच्या मूळ स्वरूपाला बाधा येत होती, तसेच पुरातत्त्व वास्तूंचेही नुकसान होण्याची भीती निर्माण झाली होती. शिवप्रेमी आणि इतिहास संघटनांकडून प्रशासनाकडे सातत्याने यासंदर्भात तक्रारी येत होत्या. याची गंभीर दखल घेत, जिल्हा प्रशासनाने आणि पुरातत्त्व विभागाने समन्वयाने ही अतिक्रमणे हटवण्याचा निर्णय घेतला.
दोन टप्प्यांत राबवलेल्या या विशेष मोहिमेमुळे गडावरील 158 पैकी 113 अनधिकृत बांधकामे हटवण्यात आली आहेत, तर उर्वरित 45 बांधकामे न्यायालयीन कक्षेत आहेत. प्रशासकीय अधिकारी, पोलिस दल आणि स्थानिक ग्रामस्थांच्या सहभागाने ही कारवाई अत्यंत नियोजनबद्ध पद्धतीने पार पडली. सुरुवातीला काही प्रमाणात विरोध झाला असला तरी, प्रशासनाच्या ठाम भूमिकेमुळे आणि स्थानिकांच्या सहकार्यामुळे कोणतीही अनुचित घटना न घडता मोहीम यशस्वी झाली.
अतिक्रमणे हटवल्याने विशाळगडावरील ऐतिहासिक वास्तू आणि परिसराची स्वच्छता नव्याने दिसून येत आहे. गडावरील अनेक ऐतिहासिक खुणा पुन्हा एकदा स्पष्ट झाल्या आहेत, ज्या आतापर्यंत अतिक्रमणांखाली दडल्या होत्या. यामुळे शिवप्रेमी आणि इतिहास अभ्यासकांमध्ये समाधानाचे वातावरण आहे.
प्रशासनाने यापुढेही गडावर पुन्हा अतिक्रमण होणार नाही याची खबरदारी घेतली असून, गडाच्या संवर्धनासाठी आणि सुशोभीकरणासाठी लवकरच नवीन योजना हाती घेण्यात येणार आहेत. यामध्ये गडाची स्वच्छता मोहीम, ऐतिहासिक वास्तूंचे पुनरुज्जीवन, पायवाटा दुरुस्त करणे, सुरक्षा व्यवस्थेत वाढ करणे आणि माहिती फलक लावणे इत्यादींचा समावेश आहे. विशाळगडाला त्याचे पूर्वीचे वैभव परत मिळवून देण्याच्या दिशेने हे महत्त्वाचे पाऊल मानले जात आहे.
