आई-वडील होण्याचे स्वप्न प्रत्येक जोडप्यासाठी खूप खास असते, पण कधीकधी हे स्वप्न पूर्ण करण्यात अनेक अडचणी येतात. बरीच जोडपी अनेक महिने किंवा वर्षे प्रयत्न करतात, पण त्यांना यश मिळत नाही. यामागे पुरुषांच्या प्रजनन क्षमतेशी (Male Fertility) संबंधित एक महत्त्वाचा घटक असतो, तो म्हणजे शुक्राणूंची संख्या अर्थात स्पर्म काऊंट. त्यामुळे, बाळ होण्यासाठी स्पर्म काऊंट किती असणे आवश्यक आहे आणि तो कमी असल्यास काय करता येईल, हे जाणून घेणे महत्त्वाचे ठरते.
अनेकदा समाजात असे दिसून येते की, जर जोडप्याला बाळ होत नसेल, तर दोष सरळ महिलेला दिला जातो. डॉक्टरांकडे जाण्याची वेळ आल्यावरही तपासणी फक्त महिलेचीच केली जाते. अनेक कुटुंबांमध्ये पुरुषांची तपासणी करण्यास टाळाटाळ केली जाते. मात्र, हे समजून घेणे आवश्यक आहे की, गर्भधारणेसाठी पुरुषांचा स्पर्म काऊंट हा एक अत्यंत महत्त्वाचा घटक आहे.
"एका निरोगी पुरुषाच्या वीर्यामध्ये प्रति मिलीलीटर किमान १५ दशलक्ष (15 million) किंवा त्याहून अधिक शुक्राणू असणे आवश्यक आहे. जर ही संख्या १५ दशलक्षपेक्षा कमी असेल, तर त्याला 'लो स्पर्म काऊंट' (Low Sperm Count) म्हटले जाते, ज्यामुळे गर्भधारणेत अडथळा येऊ शकतो."
पुरुषांमध्ये स्पर्म काऊंट कमी होण्यामागे अनेक कारणे असू शकतात, ज्यात प्रामुख्याने खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
अयोग्य जीवनशैली: धूम्रपान, मद्यपान, असंतुलित आहार आणि जंक फूडचे अतिसेवन.
तणाव आणि झोपेची कमतरता: सततच्या तणावामुळे आणि अपुऱ्या झोपेमुळे हार्मोन्सवर नकारात्मक परिणाम होतो.
अतिरिक्त उष्णता: मांडीवर लॅपटॉप ठेवून काम करणे किंवा खूप घट्ट कपडे घालण्यामुळे वृषणाचे (Testicles) तापमान वाढते, ज्यामुळे शुक्राणू निर्मितीवर परिणाम होतो.
हार्मोनल असंतुलन: शरीरातील हार्मोन्सच्या पातळीत बिघाड झाल्यास.
संसर्ग किंवा दुखापत: जननेंद्रियाच्या भागात झालेला संसर्ग किंवा दुखापत.
जीवनशैलीत काही सकारात्मक बदल करून स्पर्म काऊंट नैसर्गिकरित्या वाढवता येऊ शकतो.
निरोगी आहार घ्या: आहारात हिरव्या पालेभाज्या, फळे, सुकामेवा आणि प्रथिनेयुक्त पदार्थांचा समावेश करा.
नियमित व्यायाम करा: रोज योगासने, चालणे किंवा हलका व्यायाम केल्याने रक्ताभिसरण सुधारते.
तणाव कमी करा: तणाव कमी करण्यासाठी ध्यान (Meditation) आणि रिलॅक्सेशन तंत्रांचा अवलंब करा.
वाईट सवयी सोडा: धूम्रपान आणि मद्यपानापासून पूर्णपणे दूर राहा.
सप्लिमेंट्स: डॉक्टरांच्या सल्ल्याने झिंक, व्हिटॅमिन सी, व्हिटॅमिन ई यांसारख्या पोषक तत्वांची सप्लिमेंट्स घेऊ शकता.
जर एक वर्षभर नियमित प्रयत्न करूनही गर्भधारणा होत नसेल, तर दोन्ही पार्टनर्सनी प्रजनन क्षमता चाचणी (Fertility Test) करून घेणे आवश्यक आहे. पुरुषांनी स्पर्म काऊंट, शुक्राणूंची हालचाल (Sperm Motility) आणि त्यांची गुणवत्ता (Sperm Quality) यांची तपासणी करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
बाळ होण्याच्या इच्छेची पूर्तता करण्यासाठी केवळ भावनिक तयारीच नाही, तर शारीरिक आरोग्यही तितकेच महत्त्वाचे आहे. योग्य स्पर्म काऊंट, निरोगी जीवनशैली आणि वेळेवर घेतलेला डॉक्टरांचा सल्ला याच्या मदतीने पालक बनण्याचे स्वप्न सहज पूर्ण होऊ शकते
