वाढलेले वजन आणि विशेषतः पोटावरची चरबी कमी करणे हे अनेकांसाठी एक मोठे आव्हान असते. यासाठी योग्य आहार आणि व्यायाम जितका महत्त्वाचा आहे, तितकेच आहारात काही नैसर्गिक आणि पौष्टिक घटकांचा समावेश करणेही फायदेशीर ठरते. 'जवस' (Flaxseeds) किंवा 'अळशी' हा असाच एक सुपरफूड आहे, जो वजन कमी करण्याच्या प्रक्रियेला गती देऊ शकतो.
फायबर, ओमेगा-३ फॅटी ऍसिड आणि इतर अनेक पोषक तत्वांनी परिपूर्ण असलेले जवस चरबी कमी करण्यासाठी अत्यंत प्रभावी आहे. चला तर मग, जाणून घेऊया जवस वजन कमी करण्यास कसे मदत करते, त्याचे सेवन करण्याची योग्य पद्धत कोणती आणि कोणत्या गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
जवसामध्ये असलेले काही प्रमुख घटक त्याला वजन नियंत्रणासाठी एक उत्तम पर्याय बनवतात:
1. फायबरचा खजिना (Rich in Fiber): जवसामध्ये विरघळणारे (Soluble) आणि न विरघळणारे (Insoluble) दोन्ही प्रकारचे फायबर भरपूर प्रमाणात असते. फायबरमुळे पोट बराच काळ भरलेले राहते आणि लवकर भूक लागत नाही. यामुळे तुम्ही अनावश्यक खाणे टाळता आणि कॅलरीजचे सेवन कमी होते, जे वजन नियंत्रणासाठी आवश्यक आहे.
2. ओमेगा-३ फॅटी ऍसिड (Omega-3 Fatty Acids): जवस हे वनस्पती-आधारित ओमेगा-३ फॅटी ऍसिडचा (विशेषतः अल्फा-लिनोलेनिक ऍसिड - ALA) उत्तम स्रोत आहे. हे फॅटी ऍसिड शरीरातील चयापचय क्रिया (Metabolism) सुधारण्यास मदत करते, ज्यामुळे चरबी अधिक वेगाने जळते. तसेच, ते शरीरातील सूज कमी करते, जी अनेकदा वजन वाढीशी संबंधित असते.
3. प्रथिनांचा उत्तम स्रोत (Good Source of Protein): जवसामध्ये प्रथिनेदेखील चांगल्या प्रमाणात असतात. प्रथिने स्नायू तयार करण्यास आणि भूक नियंत्रित ठेवण्यास मदत करतात, ज्यामुळे वजन कमी करणे सोपे होते.
जवसाचे फायदे मिळवण्यासाठी त्याचे योग्य पद्धतीने सेवन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
सर्वात महत्त्वाची गोष्ट: जवस अख्खे (whole) खाण्याऐवजी त्याची पावडर (भुकटी) करून खावी. कारण अख्खे जवस पचायला जड असतात आणि अनेकदा ते न पचताच शरीरातून बाहेर फेकले जातात, ज्यामुळे त्यातील पोषक तत्वे शरीराला मिळत नाहीत.
सेवन करण्याचे सोपे मार्ग:
भाजून भुकटी करा: जवस हलकेसे भाजून घ्या आणि मिक्सरमध्ये त्याची बारीक भुकटी तयार करा. ही भुकटी तुम्ही हवाबंद डब्यात ठेवू शकता.
स्मूदी किंवा ज्यूसमध्ये: रोज सकाळी तुमच्या आवडत्या फळांच्या स्मूदीमध्ये किंवा ज्यूसमध्ये एक चमचा जवसाची भुकटी मिसळून प्या.
दह्यासोबत खा: एक वाटी दह्यामध्ये एक चमचा जवसाची भुकटी मिसळून खाणे हा एक उत्तम आणि पौष्टिक नाश्ता आहे.
सॅलडवर भुरभुरून: तुमच्या रोजच्या सॅलडवर जवसाची भुकटी भुरभुरल्यास त्याची चव आणि पौष्टिकता दोन्ही वाढेल.
चपातीच्या पिठात मिसळून: गव्हाचे पीठ मळताना त्यात थोडी जवसाची भुकटी मिसळा. यामुळे तुमच्या रोजच्या जेवणात सहजपणे जवसाचा समावेश होईल.
जवसाचे पाणी: रात्री एक ग्लास पाण्यात एक चमचा जवसाची भुकटी भिजवून ठेवा आणि सकाळी रिकाम्या पोटी हे पाणी प्या.
प्रमाण: सुरुवातीला कमी प्रमाणात सेवन करा. दिवसातून 1 ते 2 चमचे (10-20 ग्रॅम) जवसाची भुकटी घेणे पुरेसे आहे. अतिसेवन केल्यास पचनाच्या समस्या उद्भवू शकतात.
भरपूर पाणी प्या: जवसामध्ये फायबरचे प्रमाण जास्त असल्यामुळे ते शरीरातील पाणी शोषून घेते. त्यामुळे दिवसभर पुरेसे पाणी पिणे अत्यंत आवश्यक आहे, अन्यथा बद्धकोष्ठतेचा त्रास होऊ शकतो.
भुकटी करूनच खा: वर सांगितल्याप्रमाणे, संपूर्ण जवसाऐवजी नेहमी त्याची भुकटी करूनच सेवन करा.
डॉक्टरांचा सल्ला: जर तुम्हाला पचनाचे गंभीर आजार असतील, तुम्ही गर्भवती असाल किंवा इतर कोणत्याही वैद्यकीय समस्येसाठी औषधे घेत असाल, तर जवसाचे सेवन सुरू करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा किंवा आहारतज्ञांचा सल्ला नक्की घ्या.
योग्य पद्धतीने आणि योग्य प्रमाणात सेवन केल्यास जवस हे वजन आणि चरबी कमी करण्याच्या तुमच्या प्रवासात एक उत्तम नैसर्गिक पूरक ठरू शकते. मात्र, हे लक्षात ठेवा की केवळ जवस खाऊन वजन कमी होत नाही, त्यासाठी संतुलित आहार आणि नियमित व्यायाम यांची जोड देणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे.
