नवी दिल्ली: जगातील सर्वात मोठा ओपन-सोर्स योगदानकर्ता देश म्हणून भारताने ऐतिहासिक झेप घेतली आहे. GitHub च्या ऑक्टोवर्स २०२५ अहवालानुसार, ५२ लाखाहून अधिक नवीन भारतीय डेव्हलपर्सच्या जोरावर भारताने अमेरिकेला मागे टाकले आहे.
भारताने तंत्रज्ञान क्षेत्रात एक मोठी आणि ऐतिहासिक कामगिरी केली आहे. GitHub च्या ऑक्टोवर्स २०२५ (Octoverse 2025) रिपोर्टनुसार, भारत आता जगातील सर्वात मोठा ओपन-सोर्स योगदान देणारा देश बनला आहे. या महत्त्वपूर्ण यशामुळे भारताने अमेरिकेला पहिल्यांदाच मागे टाकले आहे, जे दर्शवते की भारत आता जागतिक स्तरावर कोडिंग आणि सॉफ्टवेअर डेव्हलपमेंटचे एक मोठे केंद्र (Global Hub) बनत आहे.
या अहवालानुसार, २०२५ मध्ये एकट्या भारतातून ५२ लाखांहून अधिक (५.२ दशलक्ष) नवीन डेव्हलपर्स GitHub प्लॅटफॉर्मशी जोडले गेले. या आकडेवारीवरून हे स्पष्ट होते की देशातील युवकांची तंत्रज्ञानातील आवड आणि कौशल्ये किती वेगाने वाढत आहेत. GitHub वर तयार झालेल्या सर्व नवीन अकाउंट्सपैकी सुमारे १४% हिस्सा एकट्या भारताचा आहे. याचा अर्थ दर सात नवीन डेव्हलपर्सपैकी एक डेव्हलपर भारतीय आहे. २०२० पासून तुलना केल्यास, भारताची ही वाढ चार पटीने अधिक झाली आहे.
GitHub हे एक ऑनलाइन व्यासपीठ आहे, जिथे प्रोग्रामर्स आणि डेव्हलपर्स कोड लिहितात, तो शेअर करतात आणि एकत्र काम करून सॉफ्टवेअर तयार करतात. हे 'ओपन-सोर्स' (Open-Source) प्रणालीवर काम करते, ज्यामुळे जगातील कोणीही कोड पाहू शकतो, त्यात सुधारणा करू शकतो आणि आपले योगदान देऊ शकतो. हे जगभरातील डेव्हलपर्सचा सर्वात मोठा कम्युनिटी प्लॅटफॉर्म आहे.
GitHub च्या अहवालात वर्तवलेला अंदाज भारतासाठी अत्यंत आशादायक आहे. २०३० पर्यंत भारतात ५.७ कोटींहून अधिक (५७ दशलक्ष) डेव्हलपर्स असतील, असा अंदाज आहे. म्हणजेच, जगात तयार होणाऱ्या प्रत्येक तीन नवीन डेव्हलपर्सपैकी एक डेव्हलपर भारतीय असेल. हा आकडा भारताला सॉफ्टवेअर इनोवेशन आणि कोडिंगच्या भविष्यातील नेतृत्वासाठी सज्ज करत आहे. जरी ओपन-सोर्स कोडमध्ये योगदानाच्या 'ऍक्टिव्हिटी लेव्हल' (Activity Level) मध्ये अमेरिका अजूनही काही प्रमाणात पुढे असली तरी, भारतीय डेव्हलपर्सची वाढती संख्या आणि क्षमता येत्या काही वर्षांत हे अंतर नक्कीच कमी करेल.
भारतातील डेव्हलपर्सच्या या जलद प्रगतीमागे अनेक कारणे आहेत. अहवालानुसार, ८०% नवीन डेव्हलपर्स GitHub Copilot सारख्या AI साधनांचा वापर त्यांच्या पहिल्याच आठवड्यात सुरू करतात. यामुळे कोडिंग शिकणे आणि करणे सोपे झाले आहे. स्वस्त इंटरनेट, 'डिजिटल इंडिया'सारखे सरकारी अभियान आणि नवीन तंत्रज्ञान स्वीकारण्याची मानसिकता याने भारताला जागतिक डेव्हलपर हब बनवण्यात मोठे योगदान दिले आहे. हा विक्रम केवळ एक तांत्रिक यश नाही, तर जागतिक तंत्रज्ञान नकाशावर भारताच्या वाढत्या महत्त्वाचा एक स्पष्ट पुरावा आहे.
