हिंदू धर्मातील सर्वात महत्त्वाच्या सणांपैकी एक असलेल्या शारदीय नवरात्रीचा उत्सव आज सुरू होत आहे. या नऊ दिवसांमध्ये देवी दुर्गाच्या नऊ रूपांची पूजा केली जाते आणि अनेक भक्त नऊ दिवसांचा उपवास करतात.
तुम्ही जर पहिल्यांदाच नवरात्रीचा उपवास करणार असाल, तर उपवासाचे नियम आणि पद्धती योग्यप्रकारे समजून घेणे खूप महत्त्वाचे आहे. उपवासाच्या काळात एक छोटीशी चूकही तुमच्या व्रताला बाधा आणू शकते. म्हणूनच, या लेखात आपण उपवासाचे काही सोपे नियम जाणून घेऊया.
घराची स्वच्छता: नवरात्री सुरू होण्यापूर्वीच घर आणि विशेषतः देवघराची चांगली साफसफाई करून घ्या.
पूजा साहित्याची तयारी: नऊ दिवसांच्या पूजेसाठी लागणारे साहित्य आधीच जमा करून ठेवा, जेणेकरून धावपळ होणार नाही.
नवीन कपडे: पूजेसाठी शक्य असल्यास नवीन कपड्यांचा वापर करा.
व्रताचा संकल्प: नवरात्रीच्या पहिल्या दिवशी सकाळी अंघोळ करून, नऊ दिवसांच्या उपवासाचा संकल्प करा.
कलश स्थापना: पहिल्या दिवशी कलश स्थापना करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. कलशात पाणी, सुपारी, दुर्वा आणि फूल ठेवून त्यावर नारळ ठेवा.
अखंड ज्योत: नऊ दिवसांसाठी अखंड ज्योत लावण्याचा संकल्प करा. असे केल्याने घरात सुख-समृद्धी वाढते.
देवीची पूजा: दररोज देवीच्या नऊ रूपांची पूजा करा आणि मंत्रांचा जप करा. सकाळ-संध्याकाळ आरती करणेही महत्त्वाचे आहे.
सात्विक आहार: उपवासादरम्यान फक्त सात्विक आहार घ्या. यामध्ये तुम्ही कुट्टूचं पीठ, शिंगाड्याचं पीठ, साबुदाणा, बटाटे, फळे आणि ज्यूस घेऊ शकता.
सेंधा नमक: उपवासाच्या जेवणात साध्या मिठाऐवजी सेंधा नमक वापरा.
तामसिक भोजन: नऊ दिवस मांसाहारी जेवण, लसूण आणि कांदा खाणे पूर्णपणे टाळा.
व्यसने: सिगारेट, दारू किंवा तंबाखू यांसारख्या व्यसनांपासून दूर राहा.
केशकर्तन: उपवासाच्या दिवसांत केस, दाढी किंवा नखे कापू नका.
डाळी आणि धान्य: उपवासाच्या काळात कोणत्याही प्रकारची डाळ किंवा धान्य खाऊ नये.
धार्मिक महत्त्व: नऊ दिवसांच्या उपवासाने मन आणि आत्मा शुद्ध होते. उपवासामुळे मन एकाग्र होते आणि नकारात्मक विचार कमी होतात.
आरोग्याचे फायदे: नवरात्रीच्या उपवासादरम्यान सात्विक आहार घेतल्याने शरीराची शुद्धी होते आणि पचनसंस्थेला आराम मिळतो. त्यामुळे शरीर 'डिटॉक्स' आणि 'रिबूट' होते.
जर तुम्ही पहिल्यांदाच उपवास करणार असाल, तर हे सोपे नियम लक्षात ठेवा. यामुळे तुमचा उपवास अधिक भक्तिमय आणि आरोग्यदायी होईल.
