श्रावण महिना म्हणजे देव शंकराची भक्ती, उपासना आणि व्रतवैकल्यांचा काळ. या पवित्र महिन्यात अनेकजण सात्विक जीवनशैलीचा अवलंब करतात. पण तुम्हाला माहित आहे का, की श्रावणात दूध आणि पालेभाज्या खाण्यास मनाई केली जाते? या नियमामागे केवळ धार्मिक श्रद्धाच नाही, तर एक ठोस वैज्ञानिक दृष्टिकोनही आहे, जो थेट आपल्या आरोग्याशी संबंधित आहे. चला, यामागची नेमकी कारणं काय आहेत ते सविस्तर जाणून घेऊया.
श्रावण महिन्यात देव शंकराला दुधाने अभिषेक केला जातो, त्यामुळे या काळात दुधाचे सेवन करणे धार्मिकदृष्ट्या अनुचित मानले जाते. मात्र, यामागे एक महत्त्वाचे वैज्ञानिक कारणही आहे.
वैज्ञानिक कारण: श्रावण महिना म्हणजे पावसाळ्याचा ऐन हंगाम. या काळात गवतावर आणि चाऱ्यावर अनेक प्रकारचे कीटक आणि जंतू वाढतात. गायी-म्हशी हेच गवत खातात, ज्यामुळे त्यांच्या दुधातही हे हानिकारक घटक येण्याची शक्यता असते. असे दूध प्यायल्याने पोटाचे विकार आणि इतर आजार होऊ शकतात. त्यामुळे आरोग्याच्या दृष्टीने या काळात दूध टाळण्याचा सल्ला दिला जातो.
दुधाप्रमाणेच श्रावणात पालेभाज्या, विशेषतः हिरव्या पालेभाज्या खाणे टाळले जाते.
वैज्ञानिक कारण: पावसाळ्यात पालेभाज्यांच्या पानांवर लहान-लहान किडे आणि अळ्यांची वाढ झपाट्याने होते. या भाज्या नीट साफ केल्या नाहीत, तर ते आपल्या शरीरात जाऊन आरोग्याला हानी पोहोचवू शकतात.
आयुर्वेदिक कारण: आयुर्वेदानुसार, पावसाळ्यात आपली पचनशक्ती (जठराग्नी) मंदावते. हिरव्या पालेभाज्यांमध्ये 'वात' दोष वाढवण्याचे गुणधर्म असतात. पचनक्रिया मंद असल्याने अशा भाज्या पचायला जड जातात आणि शरीरात वात वाढून सांधेदुखी किंवा पोटाच्या समस्या निर्माण होऊ शकतात.
पालेभाज्यांऐवजी फळभाज्यांचा आहारात समावेश करणे अधिक फायदेशीर ठरते. दुधी, पडवळ, भोपळा, तोंडली यांसारख्या पचायला हलक्या भाज्या खाण्याचा सल्ला दिला जातो.
या भाज्या खाणे टाळा: कांद्याची पात, मोहरीची भाजी, ब्रोकोली, कोबी, बथुआ, पुदिना, मेथी, मुळ्याची पाने, आणि सलाडची पाने यांसारख्या भाज्या श्रावणात खाऊ नयेत.
श्रावण महिन्यातील आहाराचे नियम हे केवळ श्रद्धेचा भाग नसून, ते बदलत्या ऋतूनुसार आपल्या शरीराची काळजी घेण्यासाठी तयार केलेली एक आरोग्यप्रणाली आहे. या नियमांचे पालन केल्यास पावसाळ्यातील अनेक आजारांपासून आपण दूर राहू शकतो.
