डोक्यात कोणीतरी हातोडे मारत आहे, अशा असह्य वेदना, मळमळ, उलट्या आणि प्रकाश किंवा आवाजाचा अजिबात सहन न होणारा त्रास ज्यांना मायग्रेनचा (Migraine) अटॅक येतो, त्यांना या वेदनांची तीव्रता काय असते, हे वेगळे सांगण्याची गरज नाही. मायग्रेनचा त्रास सुरू झाला की, दैनंदिन कामे करणेही अशक्य होऊन बसते.
अनेकजण या त्रासापासून सुटका मिळवण्यासाठी तात्काळ वेदनाशामक गोळ्यांवर (Painkillers) अवलंबून राहतात. पण वारंवार गोळ्या घेणे आरोग्यासाठी धोकादायक ठरू शकते. त्यामुळे अनेकजण यावर नैसर्गिक आणि घरगुती उपाय शोधत असतात. जर तुम्हीही त्यापैकीच एक असाल, तर तुमच्या स्वयंपाकघरात आणि जीवनशैलीत दडलेले काही सोपे उपाय मायग्रेन नियंत्रणात ठेवण्यासाठी अत्यंत प्रभावी ठरू शकतात. चला तर मग, जाणून घेऊया या सोप्या आणि नैसर्गिक उपायांविषयी.
आले हे एक नैसर्गिक वेदनाशामक आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी (दाहक-विरोधी) गुणधर्मांनी परिपूर्ण आहे. मायग्रेनच्या त्रासात मळमळ आणि उलट्यांचा त्रास कमी करण्यासाठी आले अत्यंत उपयुक्त ठरते.
कसा वापर करावा?: मायग्रेनचा त्रास सुरू होण्याची लक्षणे दिसताच, एक कप गरम आल्याचा चहा प्या. यासाठी एक इंच आले किसून पाण्यात उकळा आणि ते पाणी गाळून प्या. तुम्ही त्यात थोडे लिंबू आणि मधही घालू शकता. नियमित सेवनाने मायग्रेनच्या अटॅकची तीव्रता कमी होण्यास मदत होते.
मायग्रेनच्या तीव्र वेदनांमध्ये डोक्यावर किंवा मानेवर ठेवलेला थंड बर्फाचा शेक जादूई परिणाम करतो. यामुळे त्या भागातील रक्तवाहिन्या आकुंचन पावतात आणि रक्ताभिसरण थोडे कमी होते, ज्यामुळे वेदना सुन्न होतात आणि आराम मिळतो.
कसा वापर करावा?: एका स्वच्छ कापडात बर्फाचे काही तुकडे गुंडाळा किंवा थेट आईस पॅक (Ice Pack) घ्या. तो कपाळावर, डोक्याच्या दोन्ही बाजूंना (शंख) किंवा मानेच्या मागच्या बाजूला १५-२० मिनिटांसाठी ठेवा. यामुळे वेदना कमी होण्यास त्वरित मदत मिळेल.
मायग्रेनच्या रुग्णांना प्रकाश आणि आवाजाचा प्रचंड त्रास होतो, याला 'फोटोफोबिया' आणि 'फोनोफोबिया' म्हणतात. यामुळे वेदना आणखी वाढतात. अशा वेळी सर्वात सोपा आणि प्रभावी उपाय म्हणजे सर्व गोष्टींपासून दूर जाऊन विश्रांती घेणे.
काय करावे?: ज्या खोलीत शांतता असेल आणि कमीत कमी प्रकाश येईल, अशा खोलीत डोळे मिटून शांत पडून राहा. मोबाईल, टीव्ही आणि इतर गॅजेट्सपासून दूर राहा. १५-२० मिनिटांच्या शांत विश्रांतीनेही डोक्यावरचा ताण कमी होतो आणि आराम वाटतो.
अनेक संशोधनांमध्ये असे दिसून आले आहे की, ज्यांच्या शरीरात मॅग्नेशियमची (Magnesium) कमतरता असते, त्यांना मायग्रेनचा त्रास होण्याची शक्यता जास्त असते. मॅग्नेशियम नसांना शांत ठेवण्यास आणि वेदना कमी करण्यास मदत करते.
या पदार्थांचा आहारात समावेश करा:
हिरव्या पालेभाज्या (पालक, मेथी)
बदाम, काजू आणि अक्रोड
भोपळ्याच्या बिया, सूर्यफुलाच्या बिया
केळी आणि डार्क चॉकलेट
डिहायड्रेशन (Dehydration) म्हणजेच शरीरातील पाण्याची कमतरता हे मायग्रेनचे एक प्रमुख कारण आहे. अनेकदा केवळ पुरेसे पाणी न प्यायल्यामुळेही डोकेदुखीचा अटॅक येऊ शकतो.
काय करावे?: दिवसभरात किमान ८ ते १० ग्लास पाणी प्या. याशिवाय, नारळपाणी, लिंबू सरबत किंवा ताक यांसारख्या पेयांचा आहारात समावेश करा. यामुळे शरीरातील इलेक्ट्रोलाइट्सचे संतुलन राखले जाते आणि मायग्रेनचा धोका कमी होतो.
मायग्रेनचा त्रास पूर्णपणे बरा करणारा कोणताही जादुई उपाय नसला तरी, जीवनशैलीत हे छोटे आणि नैसर्गिक बदल करून तुम्ही त्याच्या अटॅकची तीव्रता आणि वारंवारता नक्कीच कमी करू शकता. मात्र, एक गोष्ट लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे की, जर तुमचा त्रास खूप गंभीर असेल किंवा वारंवार होत असेल, तर घरगुती उपायांवर पूर्णपणे अवलंबून न राहता तज्ज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
