जाणून घ्या.. कार्डियक अरेस्ट आणि हार्ट अटॅकमधील फरक!

पुढारी ऑनलाईन डेस्क

हृदयविकाराचा आजार हा इतका कॉमन झालाय की, आपल्या आजूबाजूला कुणी ना कुणीतरी हृदयविकाराचा बळी ठरलेला असतो. तज्ज्ञांच्या मते तर, मागील वर्षभरात कोरोनाने जितके बळी घेतले त्याच्या कित्येक पटीने हृदयविकाराच्या आजाराने लोकांचा बळी घेतलेला आहे. यामध्ये सर्व सामान्यांपासून अगदी दिग्गजांपर्यंत सर्वांना हृदयविकाराच्या आजाराने गाठलेलं आहे. आता या यादीमध्ये क्रिकेटर कपील देव आणि सौरभ गांगुली, सुप्रसिद्ध डान्सर रेमो डिझूजा, कोरिओग्राफर सरोज खान, अभिनेत्री श्री देवी, तामिळनाडुच्या मुख्यमंत्री जयललिता अशा एकापेक्षा एक दिग्गज आपल्याला भेटतात. हा भयंकर आजार आपण त्याच्याकडे दूर्लक्ष करता कामा नये, कारण तो आजार कधी आपल्या घराच्या चौकटीत प्रवेश करेल याचा नेम नाही. त्याबद्दल अधिक जाणून घेतलेलं कधीही चांगलं.. बऱ्याचादा आपल्याला हे माहीत नसतं की, हृदयक्रिया बंद पडणे (Cardiac Arrest) आणि हृदयविकाराचा झटका (Heart attack) यात नेमका फरक काय? चला तर, जाणून घेऊ दोन्हीमधला फरक… 

कार्डियक अरेस्ट म्हणजे काय? 

कार्डियक अरेस्टला मराठीत सरळ हृदयाची क्रिया अचानक बंद पडणं, असं म्हणतात. हा दिर्घ आजाराचा भाग नाही. कार्डियक अरेस्टमध्ये रक्ताभिसरणाची प्रक्रिया अर्थात हृदय धडधडण्याची प्रक्रिया बंद होते. सामान्यांमध्ये कार्डियक अरेस्ट आणि कार्डियक अटॅक एकच समजला जातो. मात्र, हे दोन्ही प्रकार पूर्णतः वेगळे आहेत. तज्ज्ञांच्या मते, कार्डियक अरेस्टमध्ये हृदयाची धडधडण्याची प्रक्रिया बंद पडते, शरीराला अवयवांना होणारा रक्तपुरवठा अचानक थांबला जातो. या अवयवांमध्ये आपला मेंदूदेखील समाविष्ट असल्याने मेंदूकडे जाणारा रक्तप्रवाहदेखील बंद होतो, त्यामुळे संबंधित व्यक्तीची शुद्ध हरपते. 

वाचा ः भास्करराव पेरे पाटील- लेकीच्या पराभवाला खिलाडूवृत्तीने घेणारा तत्वनिष्ठ बाप

कार्डियक अरेस्टची लक्षणं : सर्वांत पहिल्यांदा व्यक्तीला थकवा जाणवतो. हृदयाचे ठोके वेगाने सुरू होतात. हृदयामध्ये वेदना होऊ लागतात. चक्कर येऊ लागते. शुद्ध हरपते आणि श्वासोच्छवास कमी व्हायला लागतो. हृदयविकाराचा ज्यांना आजार आहे त्यांच्यामध्ये कार्डियक अरेस्टची शक्यता जास्त आहे.

वैद्यकीय भाषेत सांगायचं झालं तर, कार्डियक अरेस्टमध्ये इलेक्ट्रिक कंडक्शनच्या बिघाडामुळे होतो. ही एक मेडिकल इमर्जन्सी आहे. यामध्ये हृदयात वेंट्रिक्युलर फायब्रिलेशन निर्माण झाल्याने हृदयाच्या ठोक्यांवर थेट परिणाम होतो. त्यामुळे काही मिनिटांतच रुग्णाता मृत्यू होऊ शकतो. यामध्ये रुग्णाला शाॅक देऊन बंद पडलेले हृदय पुन्हा सुरू केले जाऊ शकते. तसेच कार्डियोपल्मोनरी रेसस्टिसेशन (सीपीआर) देऊन संबंधित रुग्णाचे ठोके सामान्य करता येतात. 

हार्ट अटॅक म्हणजे काय? 

कार्डियाक अटॅक म्हणजेच हार्ट अटॅक, मराठीत त्याला हृदयविकाराचा झटका असं म्हटलं जातं. आपल्या कोरोनरी धमन्यांमध्ये मेदसंचय म्हणजेच चरबी जास्त झालेली असते. हीच चरबी वाढत जाऊन रक्तवाहिन्यांमधील आतील बाजू अरुंद होते. या अरुंदपणामुळेच रक्ताचा पुरवठा हा गरजेइतका होत नाही. त्यामुळे हृदयाच्या कामाचा वेग हळूहळू कमी होतो. जेव्हा आपल्या कोरोनरी धमन्यांमध्ये ६० ते ८० टक्क्यांनी चरबी जास्त होते, तेव्हा रुग्णाला हार्ट अटॅक येण्याचे प्रमाण अधिक असते. हार्ट अटॅकची प्रमुख कारणे धूम्रपान, मधुमेह,उच्च रक्तदाब आणि लठ्ठपणा, त्याचबरोबर फॅमिली हिस्टरीदेखील महत्वाचे कारण आहे. 

वाचा ः नाशिक : लढत शिवसेना- राष्ट्रवादीत, विजय महाविकास आघाडीचा!

हार्ट अटॅकची लक्षणं : आजच्या धकाधकीच्या जीवनाशैलीमुळे हृदयविकाराचा झटका कधीही येऊ शकतो. छातीच्या आणि पाठीच्या मध्यभागी वेदना होणे, डावा हात, जबड्याच्या खालची बाजू, पोटाच्या ठिकाणीदेखील वेदना जाणवणे, दम लागणे, श्वास घेताना अडचण येणे, घाबरल्यासारखे होणे, छाती आवळल्यासाठी वाटणे, हात-पाय थंड पडणे, चक्कर येणे, नीट चालता न येणे, अशी ही हार्ट अटॅकची  लक्षणं आहे. 

कोरोनामुळे प्रत्येकाला आरोग्याचं महत्व जास्त कळलेलं आहे. जो-तो स्वतःच्या आरोग्याबद्दल जागरूक असतो. व्यायाम करून आपण आजारमुक्त होऊ शकतो, असं नाही. कारण, कपील देव, सौरभ गांगुली आणि रेमो डिसुझा यांसारखे दिग्गज खेळाडू, डान्सर असतानादेखील त्यांनी हृदयविकाराचे आजार दिसून आले आहेत. त्यासाठी आरोग्याची माहिती असणंदेखील तितकंच महत्वाचं आहे आणि सर्वांत महत्वाचं म्हणजे भारतासारख्या देशात हृदयविकारासंबंधी प्रकरणं इतकी असताना आपण गाफील राहून चालणार नाही. तर, या लेखातून कार्डियक अरेस्ट आणि हार्ट अटॅकमध्ये नेमका फरक कळला असेल अशी आशा आहे.