पुढारी ऑनलाइन डेस्क : Artificial sweetener : मधुमेह, लठ्ठपणाने ग्रस्त किंवा अनेक जण फिगर मेन्टेन करण्यासाठी किंवा झिरो फिगरसाठी देखील साखरेला पर्याय म्हणून कृत्रिम स्वीटनरचा वापर करतात. कृत्रिम स्वीटनर्सचा वापर आता नवीन राहिलेला नाही. त्याला साखरेचा पर्यायी स्रोत म्हणून मानले जाते. तसेच याला आरोग्यदायी देखील मानले जाते. रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास आणि वजन कमी करण्यास मदत करते, असे त्याचे समर्थक दावा करतात. मात्र, नुकत्याच झालेल्या संशोधनात असे आढळले आहे की कृत्रिम स्वीटनर्समुळे हृदय विकाराचा धोका वाढतो, तसेच यामुळे स्ट्रोक्स सारखे आजारही संभवतात.
व्लीव्हलँड क्लिनिकने याविषयी एक अभ्यास केला आहे. तो नेचर मेडिसिन जर्नलमध्ये प्रकाशित करण्यात आला आहे. टाइम्स ऑफ इंडियाने याबाबतचे वृत्त दिले आहे. टाइम्सने दिलेल्या माहितीनुसार, क्लीव्हलँड क्लिनिकने या अभ्यासाद्वारे साखरेचा पर्याय म्हणून कृत्रिम स्वीटनर्स Artificial sweetener वापरल्याने दीर्घकालीन धोके असू शकतात, असा इशारा दिला आहे. एरिथ्रिटॉल हे एक लोकप्रिय कृत्रिम स्वीटनर आहे जे भारतात आणि परदेशात मोठ्या प्रमाणावर उपलब्ध आहे.
या अभ्यासात असा दावा करण्यात आला आहे की या विशिष्ट कृत्रिम स्वीटनरचा दीर्घकाळ वापर केल्याने हृदयविकाराचा झटका आणि स्ट्रोकचा धोका वाढतो. यूएस आणि युरोपमधील 4000 लोकांचा समावेश या अभ्यासात करण्यात आला आहे. त्यापैकी काही जणांना सुरुवातीपासूनच हृदय आणि रक्तवाहिन्यासंबंधी रोगांचा मोठा धोका होता.
क्लीव्हलँडच्या संशोधकांनी अभ्यासात संपूर्ण रक्त किंवा वेगळ्या प्लेटलेट्सवरील परिणाम तपासले. या एकप्रकारच्या रक्तस्राव थांबविण्यासाठी आणि रक्ताच्या गुठळ्या होण्यास हातभार लावण्यासाठी एकत्र गुंफणारे पेशींचे तुकडे आहेत. त्यांनी एका प्रेस स्टेटमेंटमध्ये म्हटले आहे की परिणामांवरून असे दिसून आले की एरिथ्रिटॉलने प्लेटलेट्स सक्रिय करणे आणि गठ्ठा तयार करणे सोपे केले.
"Artificial sweetener एरिथ्रिटॉल सारख्या गोड पदार्थांची अलिकडच्या वर्षांत लोकप्रियता झपाट्याने वाढली आहे, परंतु त्यांच्या दीर्घकालीन परिणामांबद्दल अधिक सखोल संशोधन करणे आवश्यक आहे," असे लेखक स्टॅनले हेझन, एमडी, पीएचडी, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आणि चयापचय विज्ञान विभागाचे अध्यक्ष म्हणाले. ते लर्नर रिसर्च इन्स्टिट्यूट आणि क्लीव्हलँड क्लिनिकमध्ये प्रिव्हेंटिव्ह कार्डिओलॉजीचे सह-विभाग प्रमुख आहेत.
एरिथ्रिटॉल हे साखरेइतके 70% गोड असते आणि ते कॉर्न आंबवून तयार केले जाते. अंतर्ग्रहण केल्यानंतर, एरिथ्रिटॉल शरीराद्वारे खराबपणे चयापचय होत नाही. त्याऐवजी, ते रक्तप्रवाहात जाते आणि मुख्यतः लघवीद्वारे शरीर सोडते. मानवी शरीर नैसर्गिकरित्या एरिथ्रिटॉलची कमी प्रमाणात निर्मिती करते, त्यामुळे कोणतेही अतिरिक्त सेवन जमा होऊ शकते, असे संशोधकांनी निदर्शनास आणले आहे.
अधिक माहिती देताना डॉ हेझेन म्हणाले, "आमच्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की जेव्हा सहभागींनी प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांमध्ये एरिथ्रिटॉलचे प्रमाण असलेले कृत्रिमरित्या गोड केलेले पेय खाल्ले, तेव्हा रक्तातील पातळी लक्षणीयरित्या वाढलेली असते. रक्त गोठण्याचे धोके वाढवण्याच्या पातळीपेक्षा जास्त असते."
फोर्टिस सी-डॉकचे अध्यक्ष डॉ अनूप मिश्रा म्हणाले की, अभ्यासामध्ये एरिथ्रिटॉलचा रक्त गोठणे आणि हृदयाशी संबंधित जोखीम वाढण्याचा धोका दिसून येतो. आम्ही रुग्णांना नेहमी मर्यादित प्रमाणात कृत्रिम स्वीटनर्स घेण्याचा सल्ला देतो आणि या अभ्यासानंतर हा सल्ला बदलून कृत्रिम गोड पदार्थ घेऊ नयेत," असे ते म्हणाले.
कार्डिओलॉजीचे प्रोफेसर डॉ. मोहित गुप्ता म्हणाले की, गोड पदार्थांचे सेवन करणाऱ्यांमध्ये विरोधाभासी वजन वाढल्याचे अभ्यासात दिसून आले आहे आणि त्यांना मेटाबॉलिक सिंड्रोम होण्याचा धोका आहे. "हानी वापराच्या सातत्यतेशी निगडीत आहे परंतु अधूनमधून किंवा माफक वापरामुळे एखाद्या व्यक्तीला देखील धोका असू शकतो, असे त्यांनी म्हटले आहे.
