नागपंचमी विशेष! या दिवशी लोखंडाला स्पर्शही का करत नाहीत?

नागपंचमीच्या दिवशी नागदेवतेची पूजा केली जाते. या दिवशी कोणतीही लोखंडी किंवा धारदार वस्तू वापरणे अशुभ मानले जाते.

या दिवशी घरात लोखंडाचा तवा, कढई, विळी, चाकू किंवा शेतात नांगर, कुऱ्हाड अशा वस्तूंचा वापर कटाक्षाने टाळला जातो.

एका मान्यतेनुसार, एका शेतकऱ्याच्या नांगराच्या लोखंडी फाळाने नकळतपणे नागाची पिल्ले मारली गेली. त्यामुळे नागदेवता कोपली होती.

त्या दिवसापासून नागांना इजा होऊ नये आणि नागदेवतेचा कोप ओढवू नये, म्हणून जमिनीची खोदकाम आणि लोखंडी वस्तूंचा वापर टाळण्याची परंपरा सुरू झाली.

लोखंड आणि धारदार वस्तू या हिंसा आणि इजा पोहोचवण्याचे प्रतीक मानल्या जातात. नागपंचमी हा पूजेचा आणि संरक्षणाचा दिवस असल्याने या वस्तू वापरणे टाळतात.

यामागे एक वैज्ञानिक कारणही आहे. पावसाळ्यात साप बिळातून बाहेर येतात. शेतीची कामे किंवा खोदकाम थांबवल्याने सापांचे संरक्षण होते आणि मानवालाही धोका टळतो.

या दिवशी स्वयंपाकघरात लोखंडाचा तवा किंवा कढई वापरून काहीही तळणे किंवा भाजणे वर्ज्य मानले जाते. म्हणूनच या दिवशी उकडलेले पदार्थ (उदा. पुरणाचे दिंड) बनवले जातात.

थोडक्यात, नागपंचमीला लोखंड न वापरणे ही नागदेवतेप्रती आदर, सापांचे संरक्षण आणि निसर्गाचा सन्मान करण्याची एक जुनी आणि महत्त्वाची परंपरा आहे.