Anirudha Sankpal
'उड्डाण करणाऱ्या नद्या' (Flying Rivers) ही अमेझॉन खोऱ्यातील एक अत्यंत महत्त्वाची पर्यावरणीय संकल्पना आहे.
अमेझॉनमधील झाडे त्यांच्या पानांमधून मोठ्या प्रमाणावर पाण्याची वाफ वातावरणात सोडतात.
झाडांद्वारे पाणी वाफेच्या स्वरूपात बाहेर टाकण्याच्या या प्रक्रियेला 'बाष्पोत्सर्जन' (Transpiration) म्हणतात.
ही पाण्याची वाफ हवेत एकत्र येऊन एका विशाल आणि अदृश्य प्रवाहाचे (Invisible Current) रूप धारण करते.
पाण्याचा हा प्रचंड साठा हवेमध्ये एका मोठ्या नदीप्रमाणे वाहत असतो.
याच हवेतील प्रवाहामुळे या संकल्पनेला 'उड्डाण करणाऱ्या नद्या' असे म्हटले जाते.
हा प्रवाहातील ओलावा अमेझॉन खोऱ्यातून दूरवर प्रवास करतो.
परिणामी, तो दक्षिण अमेरिकेतील इतर भागांमध्ये पाऊस पाडण्यास मदत करतो.
यामुळे अमेझॉन जंगल केवळ स्थानिकच नाही, तर संपूर्ण खंडातील जलचक्र आणि हवामानासाठी निर्णायक ठरते.