न्यूयॉर्क : एका मोठ्या शिकारी प्राण्याचे वर्णन केले जात आहे, ज्याच्या अंगावर काळे आणि तपकिरी रंगाचे ठिपके आहेत आणि लांब शेपटी आहे. तो नक्कीच बिबट्या असावा; पण तो जग्वारही असू शकतो. त्यांची शिकार करण्याची पद्धत आणि शारीरिक रचना, रंग आणि रूप सारखे असल्याने, दोघांमध्ये फरक करणे कठीण आहे. मग जग्वार आणि बिबट्यामध्ये नेमका काय फरक आहे?
जग्वार अमेरिकेत आढळतात, तर बिबट्या आफ्रिका, मध्य पूर्व आणि आशियामध्ये आढळतात. ते भौगोलिकद़ृष्ट्या एकमेकांपासून खूप दूर आहेत. ‘पँथेरा’ या संस्थेच्या अॅलिसन डेवलिन यांच्या मते, पूर्वी त्यांचे पूर्वज एकच होते. जग्वार आणि बिबट्या हे पँथेरा वंशाचे भाग आहेत, ज्यात सिंह, वाघ आणि हिम बिबट्यांचाही समावेश आहे. वाघ आणि हिम बिबट्या हे पँथेरा कुटुंबाच्या एका शाखेत आहेत, तर बिबट्या, जग्वार आणि सिंह दुसर्या शाखेत आहेत. कारण, त्यांचे पूर्वज वेगळे होते. सुमारे 36 ते 25 लाख वर्षांपूर्वी, जग्वार हे बिबट्या आणि सिंहाच्या सामायिक पूर्वजांपासून वेगळे झाले. पँथेरा वंशाची उत्पत्ती अनिश्चित आहे. परंतु, जीवाश्म पुरावे दर्शवतात की, जग्वार सुमारे 20 लाख वर्षांपूर्वी युरेशियन पठारावर पसरले आणि तेथून ते उत्तर अमेरिकेत आणि नंतर दक्षिण अमेरिकेत आले.
जग्वार हा एकमेव पँथेरा वंश आहे, जो पश्चिम गोलार्धात आढळतो. दरम्यान, बिबटे सुमारे 20 लाख वर्षांपूर्वी सिंहांपासून वेगळे झाले आणि आफ्रिका, आग्नेय आणि ईशान्य आशियामध्ये पसरले. आज त्यांच्या आठ उपप्रजाती आढळतात. या उत्क्रांतीमुळे बिबट्या आणि जग्वार वेगवेगळ्या प्रजाती आहेत आणि ते एकमेकांचे जवळचे नातेवाईक नाहीत, जरी त्यांच्यात साम्य असले तरी. त्यांच्यातील सर्वात लक्षणीय साम्य म्हणजे त्यांच्या अंगावरील ठिपके; पण त्यातही काही सूक्ष्म फरक आहेत.
युकेमधील सरे विद्यापीठातील टेरा पिरी यांच्या मते, जग्वारच्या अंगावरील ठिपक्यांमध्ये बहुतेक वेळा काळे बिंदू असतात, तर बिबट्याच्या अंगावर नसतात. बिबट्याचे ठिपके अधिक जवळजवळ असतात, तर जग्वारचे मोठे आणि विखुरलेले असतात. त्यांच्या सामायिक पूर्वजांमुळे या दोन प्रजातींमध्ये ठिपके असणे शक्य आहे; पण ते त्यांच्या परिसरातील बदलांना दिलेला प्रतिसाददेखील असू शकतो. जग्वार आणि बिबट्या दोघेही अंशतः छायांकित प्रदेशात राहतात, जिथे त्यांचे ठिपके त्यांना लपण्यास मदत करतात. ते दबा धरून शिकार करतात आणि त्यांचे रंग त्यांना सावजावर हल्ला करण्यास मदत करतात. शिकार करण्याच्या पद्धतींमध्ये काही महत्त्वाचे फरक आहेत, जे त्यांच्या शारीरिक रचनेतील भेद दर्शवतात.