लंडन : आफ्रिका आणि आशिया खंडांना अंशतः वेगळे करणारे सुएझचे आखात अजूनही रुंदावत असू शकते, असा शोध संशोधकांनी लावला आहे. साधारण 28 दशलक्ष वर्षांपूर्वी, अरेबियन टेक्टोनिक प्लेट आफ्रिकन प्लेटपासून दूर सरकण्यास सुरुवात झाली, ज्यामुळे आजचे सुएझचे आखात तयार झाले. या प्रकारच्या भेगेतून नवीन महासागर जन्माला येतात; परंतु सुमारे 5 दशलक्ष वर्षांपूर्वी हे भेग पडणे थांबले आणि सुएझ आखातच राहिले, महासागर बनले नाही. हा आजवरचा पारंपरिक भूगर्भीय इतिहास आहे.
मात्र, नवीन संशोधनात असे सूचित होते की सुएझमध्ये भेग पडणे कधीच थांबले नाही; उलट, त्याची गती फक्त मंद झाली. ‘जिओफिजिकल रिसर्च लेटर्स’ जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या नवीन शोधनिबंधात असे उघड झाले आहे की, सुएझमधील भेग आजही दरवर्षी सुमारे 0.02 इंच (0.5 मिलिमीटर) इतकी दूर सरकत आहे. अभ्यासाचे मुख्य लेखक आणि चायनीज ॲकॅडमी ऑफ सायन्स इन्स्टिट्यूट ऑफ डीप-सी सायन्स अँड इंजिनिअरिंगचे भूवैज्ञानिक डेव्हिड फर्नांडेझ-ब्लँको यांनी सांगितले : ‘आमचे काम भेगांच्या उत्क्रांतीबद्दलच्या आपल्या विचारांना मूलभूतपणे बदलते, असे आमचे मत आहे.
सध्याचे वैचारिक मॉडेल पूर्णपणे द्वि-आधारी आहे: भेगा एकतर यशस्वी होतात (तांबड्या समुद्रासारखे नवीन महासागरीय खोरे तयार करतात) किंवा अयशस्वी होतात (आणि पूर्णपणे निष्क्रिय बनतात). आम्ही दर्शवित आहोत की यात एक मध्यम मार्ग आहे, ज्यामुळे भेगा खऱ्या अर्थाने अयशस्वी न होता मंद होऊ शकतात.‘ फर्नांडेझ-ब्लँको यांच्या मते, सुएझचे आखात सामान्यतः अयशस्वी भेगेचे पाठ्यपुस्तक उदाहरण मानले जाते; परंतु या प्रदेशात भेग पडण्याची प्रक्रिया अजूनही सुरू असल्याचे काही विखुरलेले संकेत मिळाले होते: आखाताच्या काही ठिकाणी, प्राचीन प्रवाळ खडक समुद्रसपाटीच्या वर उचलले गेले आहेत. या भागात कधीकधी लहान भूकंप होतात.
भूभागाचे काही भाग उचलले जात असल्याचे भूगर्भीय दोष दर्शवतात. संशोधकांनी या नवीन अभ्यासात 300 किलोमीटर (186 मैल) लांबीच्या भेग क्षेत्राचा अभ्यास केला. त्यांनी भूभागाची उंची आणि खडकांना कापून जाणाऱ्या नद्यांचे मार्ग तपासले. या मार्गांवर असामान्य आकृत्या आढळल्या, ज्या केवळ धूप होण्यामुळे स्पष्ट होऊ शकत नाहीत आणि म्हणून टेक्टोनिक हालचालीतून आलेल्या असाव्यात. तसेच, त्यांनी उबदार आंतर-हिमनदी काळात समुद्रसपाटीजवळ तयार झालेल्या आणि आता आखाताच्या वर 60 फूट (18.5 मीटर) उंच असलेल्या प्रवाळ खडकांच्या उंचीचाही अभ्यास केला.