भारत आणि इंग्लंड यांच्यातील पाच कसोटी सामन्यांच्या मालिकेतील चौथा सामना आजपासून (दि.23) ओल्ड ट्रॅफर्डच्या मैदानावर सुरू झाला आहे. टॉस जिंकून इंग्लंडचा कर्णधार बेन स्टोक्सने प्रथम गोलंदाजी करण्याचा निर्णय घेतला आहे. मालिकेत 1-2 ने पिछाडीवर असलेल्या भारतीय संघासाठी हा सामना अत्यंत महत्त्वाचा असून, मालिका बरोबरीत आणण्याचे मोठे आव्हान संघासमोर आहे. भारतीय संघातून करुण नायरला वगळण्यात आले असून, युवा वेगवान गोलंदाज अंशुल कंबोजला कसोटी पदार्पणाची संधी देण्यात आली आहे.
उत्तम लयीत खेळणाऱ्या अर्धशतकवीर साई सुदर्शनची खेळी अखेर संपुष्टात आली आहे. इंग्लंडचा कर्णधार बेन स्टोक्सने त्याला पुन्हा एकदा आपला बळी ठरवत भारताला मोठा धक्का दिला आहे. यासह भारताचा अर्धा संघ तंबूत परतला आहे.
बेन स्टोक्सने टाकलेल्या एका आखूड टप्प्याच्या चेंडूवर (शॉर्ट बॉल) साई सुदर्शनने पुलचा फटका खेळण्याचा प्रयत्न केला. मात्र, चेंडूने बॅटची वरची कडा (टॉप एज) घेतली आणि तो थेट फाइन लेगच्या दिशेने हवेत उडाला. डीपमधून धावत येत क्षेत्ररक्षक ब्रायडन कार्सने कोणतीही चूक न करता एक सुरक्षित झेल पूर्ण केला.
या महत्त्वपूर्ण खेळीनंतर बाद झाल्याची निराशा सुदर्शनच्या चेहऱ्यावर स्पष्ट दिसत होती आणि तंबूत परतताना त्याने आपली बॅट हवेत फिरवून नाराजी व्यक्त केली. या खेळीत तो अत्यंत आत्मविश्वासाने खेळत होता, परंतु स्टोक्सने पुन्हा एकदा त्याला बाद करून इंग्लंडला मोठे यश मिळवून दिले. या बळीमुळे भारताचा चौथा फलंदाज तंबूत परतला असून, संघ अडचणीत सापडला आहे.
साई सुदर्शन झे. ब्रायडन कार्स गो. स्टोक्स 61 धावा (151 चेंडू) [चौकार-7]
भारताचा युवा फलंदाज साई सुदर्शनने आपल्या कसोटी कारकिर्दीतील पहिले अर्धशतक एका शानदार चौकाराने साजरे केले आहे. जो रूटच्या गोलंदाजीवर कव्हर्सच्या दिशेने एक अप्रतिम फटका खेळत त्याने हा महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला.
इंग्लंडचा फिरकी गोलंदाज जो रूटने ऑफ-स्टंपच्या बाहेर टाकलेल्या एका हळुवार चेंडूवर साई सुदर्शनने कोणतीही चूक न करता कव्हर्समधून एक अत्यंत सुरेख आणि जमिनीलगतचा फटका खेळला. या चौकारासह त्याने दिमाखात आपले पहिले कसोटी अर्धशतक पूर्ण केले.
त्याने आतापर्यंत अत्यंत जबाबदारीने आणि संयमाने फलंदाजी केली आहे. तथापि, संघाला मजबूत स्थितीत नेण्यासाठी केवळ अर्धशतकावर समाधान न मानता, या चांगल्या सुरुवातीचे मोठ्या धावसंख्येत रूपांतर करण्याचे महत्त्वपूर्ण आव्हान आता त्याच्यासमोर आहे.
ख्रिस वोक्सच्या गोलंदाजीवर एक धाडसी रिव्हर्स स्वीप खेळण्याचा प्रयत्न ऋषभ पंतच्या अंगलट येता-येता राहिला. चेंडू थेट बुटावर आदळल्याने इंग्लंड संघाने पायचीतसाठी (LBW) जोरदार अपील केले, मात्र पंचानी ते फेटाळल्यानंतर घेतलेला डीआरएस (DRS) देखील भारताच्या बाजूने लागला आणि पंतला जीवदान मिळाले.
नाट्यमय क्षण
ख्रिस वोक्सच्या गोलंदाजीवर ऋषभ पंतने एक पूर्वनियोजित रिव्हर्स स्वीप खेळण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तो चेंडू पूर्णपणे चुकला आणि चेंडू थेट त्याच्या बुटावर जोरात आदळला. इंग्लंडच्या खेळाडूंनी आत्मविश्वासपूर्ण अपील केल्यानंतरही पंचांनी पंतला नाबाद घोषित केले. या निर्णयावर असमाधानी असलेल्या इंग्लंड संघाने तात्काळ पुनरावलोकनाची (DRS) मागणी केली.
दरम्यान, चेंडू लागल्यामुळे पंत तीव्र वेदनांनी विव्हळत होता. तिसऱ्या पंचांनी तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने तपासणी केली असता, चेंडू बॅटच्या अगदी खालच्या कडेला (अंडर-एज) लागल्याचे स्पष्ट झाले. त्यामुळे पंतला जीवदान मिळाले. वोक्सने टाकलेला हा धीम्या गतीचा चेंडू (स्लोअर बॉल) थेट यॉर्करच्या टप्प्यावर (ब्लॉकहोल) पडला होता. जर चेंडू बॅटला लागला नसता, तर त्याचा कोन पाहता तो ऑफ-स्टंपला लागण्याची दाट शक्यता होती, मात्र 'अंडर-एज'मुळे पंत बचावला. या अयशस्वी डीआरएसमुळे इंग्लंडने एक पुनरावलोकनाची संधी गमावली आहे.
फिरकीपटू लियाम डॉसनला पुन्हा गोलंदाजीसाठी पाचारण करण्यात आले आहे. डॉसनने आपल्या पुनरागमनातील पहिल्याच षटकात भारतीय फलंदाजांवर अंकुश ठेवत केवळ दोन धावा दिल्या.
सध्याची परिस्थिती
खेळपट्टीवर स्थिरावलेला आक्रमक फलंदाज ऋषभ पंत आणि संयमी गोलंदाज लियाम डॉसन यांच्यातील संघर्ष आता पाहण्याजोगा ठरणार आहे. डॉसनने आपल्या अचूक गोलंदाजीने धावा रोखून धरल्या आहेत, तर दुसरीकडे पंत संधी मिळताच मोठे फटके खेळण्यासाठी ओळखला जातो. त्यामुळे, पंत डॉसनच्या गोलंदाजीवर केव्हा प्रहार करण्याचा निर्णय घेतो, हे पाहणे अत्यंत औत्सुक्याचे ठरणार आहे. या दोघांमधील सामना सामन्याची पुढील दिशा ठरवू शकतो. भारतीय संघ सध्या मजबूत स्थितीत असून, धावगती वाढवण्याचा त्यांचा प्रयत्न असेल.
ऋषभ पंतने एक ऐतिहासिक कामगिरी केली आहे. आपल्या आक्रमक शैलीला साजेसा उत्तुंग षटकार खेचत त्याने इंग्लंडच्या भूमीवर 1000 कसोटी धावांचा महत्त्वपूर्ण टप्पा पूर्ण केला.
विक्रमी क्षणाचे विश्लेषण
सामन्याच्या 63 व्या षटकात, इंग्लंडचा गोलंदाज ब्रायडन कार्स गोलंदाजी करत होता. या षटकातील तिसऱ्या चेंडूवर ऋषभ पंतने आपल्या खास शैलीचा परिचय देत लॉन्ग-ऑनच्या दिशेने एक खणखणीत षटकार लगावला. याच षटकारासह त्याने इंग्लंडमध्ये आपल्या 1000 कसोटी धावा पूर्ण केल्या. कोणत्याही दबावाखाली न येता, अशा महत्त्वपूर्ण क्षणी षटकार मारून विक्रम पूर्ण करण्याची त्याची शैली पुन्हा एकदा क्रिकेटप्रेमींना अनुभवता आली. यष्टीरक्षक-फलंदाज म्हणून त्याची ही कामगिरी अत्यंत नेत्रदीपक मानली जात आहे. पंतच्या या स्फोटक खेळीमुळे भारतीय संघाच्या धावसंख्येलाही गती मिळाली आहे.
धावफलक
भारत धावसंख्या : 3 बाद 191 : षटके - 63
पहिल्या दिवसाचा खेळ संपायला काही अवधी शिल्लक असताना, आणखी बळी न गमावता धावसंख्येत भर घालण्याचे प्रमुख उद्दिष्ट भारतीय संघासमोर असेल. खेळपट्टीवर स्थिरावलेल्या जोडीवरच संघाची पुढील मदार अवलंबून असून, दिवसाच्या अखेरीस सन्मानजनक धावसंख्या उभारण्यात ते कितपत यशस्वी होतात, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.
चौथ्या कसोटी सामन्याच्या पहिल्या दिवशी भारतीय संघाने संयमी फलंदाजीचे प्रदर्शन करत धावफलकावर दीडशे धावांचा टप्पा ओलांडला आहे. चहापानानंतरच्या सत्रात खेळपट्टीवर स्थिरावलेल्या फलंदाजांनी संघाचा डाव सावरला असला तरी, धावगती वाढवण्याचे मोठे आव्हान त्यांच्यासमोर उभे ठाकले आहे.
सत्राचे विश्लेषण
दिवसाच्या दुसऱ्या सत्रात भारतीय फलंदाजांना इंग्लंडच्या गोलंदाजांनी चांगलेच जखडून ठेवले होते. खेळपट्टीकडून गोलंदाजांना मिळत असलेली मदत आणि अचूक टप्प्यावरील गोलंदाजीमुळे धावगती मंदावली होती. या कठीण काळात, युवा फलंदाज साई सुदर्शनने प्रचंड संयम दाखवत खेळपट्टीवर टिकून राहण्याला प्राधान्य दिले. तथापि, संघाला मजबूत स्थितीत पोहोचवण्यासाठी केवळ बचावात्मक खेळ पुरेसा नसून, आक्रमकता आणि संयम यांचा योग्य मिलाफ साधण्याची गरज आहे.
चहापानानंतर खेळाला सुरुवात झाल्यावरही धावांसाठी संघर्ष करावा लागला. सत्रातील पहिल्या षटकात केवळ एकच धाव निघाली, यावरून परिस्थितीची कल्पना येते.
भारत : धावसंख्या - 3 उआद 150 षटके: 53
पुढील खेळाला सुरुवात करण्यासाठी रिषभ पंत आणि साई सुदर्शन पुन्हा मैदानात उतरले आहेत. गोलंदाजीची धुरा ब्रायडन कार्सच्या हाती आहे.
इंग्लंडविरुद्धच्या चौथ्या कसोटी सामन्याच्या पहिल्या दिवशी, दुसऱ्या सत्रात तीन प्रमुख बळी गमावल्याने भारतीय संघ चहापानापर्यंत 3 गडी बाद 149 अशा धावसंख्येवर अडचणीत सापडला. या सत्रात यशस्वी जैस्वाल (58), के. एल. राहुल (46) आणि कर्णधार शुभमन गिल (12) हे सर्व फलंदाज माघारी परतल्याने भारताच्या सुरुवातीच्या धावगतीला खीळ बसली.
भारतीय कर्णधार शुभमन गिलकडून निर्णयक्षमतेत मोठी चूक झाली. त्याने थेट ऑफ-स्टंपच्या दिशेने येणारा चेंडू सोडून दिला आणि तो पायचीत झाला. स्टोक्सने पुन्हा एकदा आपल्या cunning angles प्रभावी वापर केला.
त्याने चेंडू मोठ्या प्रमाणात आतल्या बाजूला आणला आणि टप्पा पडल्यानंतर तो आणखी आत वळला असावा. हा चेंडू यष्ट्यांपासून दूर राहील, असा गिलचा अंदाज होता, परंतु वास्तव वेगळे होते. ज्या क्षणी चेंडू त्याच्या पुढच्या पायाच्या पॅडवरील नी-रोलला (गुडघ्याजवळील भाग) लागला, त्याच क्षणी त्याचे बाद होणे अटळ होते. आपला प्रतिस्पर्धी कर्णधार जाळ्यात अडकला आहे, याची स्टोक्सला पूर्ण खात्री होती.
गिल पायचीत गो. स्टोक्स 12 धावा (23 चेंडू) [चौकार-1]
यष्टीरक्षक जेमी स्मिथने यष्ट्यांमागे एक अत्यंत सोपा झेल सोडला आहे. यामुळे सुदर्शनला एक मोठे जीवदान मिळाले असून, इंग्लंडने त्याला बाद करण्याची एक नामी संधी गमावली आहे.
बेन स्टोक्सचे शिस्तबद्ध षटक
स्टोक्सने एक अत्यंत शिस्तबद्ध षटक हाताळले, ज्यात भारताला केवळ एका वाइडच्या रूपाने एकच धाव मिळाली.
या षटकातील प्रमुख घटना म्हणजे साई सुदर्शनला मिळालेले जीवदान; यष्टीरक्षक जेमी स्मिथने लेग साइडला त्याचा एक अत्यंत सोपा झेल सोडला. षटकातील उर्वरित चेंडूंवर स्टोक्सने पूर्ण नियंत्रण ठेवले, ज्यावर सुदर्शनने केवळ बचावात्मक पवित्रा घेत काही चेंडू अडवले तर काही सोडून दिले. 48 षटकांच्या समाप्तीनंतर भारताची धावसंख्या 2 गडी बाद 139 झाली आहे.
यशस्वी जैस्वाल (58 धावा) हा गेल्या 50 वर्षांत ओल्ड ट्रॅफर्डच्या मैदानावर 50 पेक्षा अधिक धावा करणारा पहिला भारतीय सलामीवीर ठरला आहे.
यापूर्वी, 1974 मध्ये महान फलंदाज सुनील गावसकर यांनी इंग्लंडविरुद्ध 58 धावांची खेळी करत अशी कामगिरी केली होती.
शुभमन गिलने डावाच्या सुरुवातीलाच एक अविचारी फटका खेळून दडपण झुगारण्याचा प्रयत्न केला. या षटकातून केवळ दोन धावा आल्या, त्याही अखेरच्या चेंडूवर, ज्यावर त्याने अचानकपणे एक आक्रमक स्लोग-स्वीप मारण्याचा प्रयत्न केला.
भारत : 43 षटकांनंतर 2 गडी बाद 124 धावा.
आठ वर्षांच्या प्रदीर्घ कालावधीनंतर कसोटी क्रिकेटमध्ये पुनरागमन करणाऱ्या लियाम डॉसनने अखेर यश मिळवले आहे. त्याच्या डावखुऱ्या फिरकी गोलंदाजीवर यशस्वी जैस्वाल पहिल्या स्लिपमध्ये हॅरी ब्रूककरवी झेलबाद झाला. मागील षटकातही डॉसनने फलंदाजाला चकवले होते आणि अखेरीस त्याला महत्त्वपूर्ण गडी बाद करण्यात यश आले.
जैस्वाल केवळ बचावात्मक फटका खेळण्याच्या प्रयत्नात होता, परंतु चेंडूला मिळालेल्या अप्रतिम ड्रिफ्टने (हवेतील वळण) त्याला चकवले. चेंडू वळेल या अपेक्षेने तो खेळला, मात्र चेंडू न वळता सरळ राहिला, ज्यामुळे त्याचा फटका चुकला. परिणामी, बॅटची भक्कम बाहेरील कड लागून चेंडू थेट स्लिपमध्ये सज्ज असलेल्या हॅरी ब्रूकच्या सुरक्षित हातात विसावला.
जैस्वाल बाद होताच डॉसनने उत्साहात जल्लोष केला, तर निराश झालेला जैस्वाल पॅव्हेलियनकडे परतताना चेंडूच्या ड्रिफ्टविषयी नाराजी व्यक्त करत होता. यासह त्याच्या एका संघर्षपूर्ण खेळीचा अंत झाला.
जैस्वाल झे. ब्रूक गो. डॉसन 58 धावा (107 चेंडू) [चौकार-10, षटकार-1]
यशस्वी जैस्वालने इंग्लंडविरुद्ध 1000 कसोटी धावांचा टप्पा पूर्ण केला आहे. अशी कामगिरी करणारा तो 20वा भारतीय फलंदाज ठरला आहे. सर्वात जलद हा पराक्रम करणाऱ्या भारतीय फलंदाजांमध्ये त्याने मोहम्मद अझरुद्दीनसह (16 डाव) संयुक्तपणे दुसरे स्थान पटकावले आहे. या यादीत राहुल द्रविड अग्रस्थानी आहेत, ज्याने केवळ 15 कसोटी डावांमध्ये हा टप्पा गाठला होता.
लियाम डॉसनला गोलंदाजीसाठी पाचारण करण्यात आले असून, त्याच्या षटकातून पाच धावा आल्या आहेत. फिरकी गोलंदाजी खेळण्यात तरबेज असलेल्या दोन डावखुऱ्या फलंदाजांविरुद्ध गोलंदाजी करणे, या डावखुऱ्या फिरकी गोलंदाजासाठी एक मोठे आव्हान असणार आहे.
भारत: 39 षटकांनंतर 1 गडी बाद 120 धावा.
यशस्वी जैस्वाल आता इंग्लंडसाठी धोकादायक ठरत असल्याचे लक्षात आल्याने, जोफ्रा आर्चरला पुन्हा गोलंदाजीसाठी पाचारण करण्यात आले आहे. दरम्यान, साई सुदर्शनने षटकाच्या दुसऱ्याच चेंडूवर त्याच्या गोलंदाजीवर एक सुरेख चौकार लगावला.
या सामन्यात करुण नायरच्या जागी संघात संधी मिळालेल्या सुदर्शनला, आपले स्थान सिद्ध करण्यासाठी एक मोठी खेळी करण्याची आवश्यकता आहे.
भारत : 38 षटकांनंतर 1 गडी बाद 115 धावा.
साई सुदर्शनने आपल्या खेळीतील पहिला चौकार लगावला आहे. त्याने आर्चरच्या फुल लेंथ चेंडूवर स्क्वेअर लेगच्या दिशेने एक शैलीदार फ्लिक लगावला. त्यानंतर षटकाच्या अखेरीस त्याने एक चपळ धावही पूर्ण केली.
37 व्या षटकात मिळालेल्या 3 धावांसह भारताची धावसंख्या 1 गडी बाद 110 वर पोहोचली. ब्रायडन कार्सने टाकलेल्या लो फुल टॉस चेंडूचा फायदा उचलत साई सुदर्शनने मिड-ऑनच्या दिशेने फटका खेळला आणि तीन धावा पूर्ण केल्या.
यशस्वी जैस्वाल आणि ख्रिस वोक्स यांच्यातील संघर्ष पुन्हा एकदा सुरू झाला असून, जैस्वालने सरळ बॅटने एक शानदार चौकार लगावला आहे. यावरून त्याच्या पदलालित्यात आलेली सहजता स्पष्टपणे दिसून येते. खेळपट्टीवर सुमारे तीन तास व्यतीत केल्यानंतर जैस्वालसाठी आता फलंदाजी करणे अधिक सुकर झाले आहे.
भारत: 36 षटकांनंतर 1 गडी बाद 107 धावा.
ब्रायडन कार्सच्या गोलंदाजीवर एक धाव घेत यशस्वी जैस्वालने आपले अर्धशतक पूर्ण केले आहे. लॉर्ड्स येथील मागील सामन्यात धावा करण्यासाठी संघर्ष करणाऱ्या जैस्वालने या सामन्यातून पुन्हा लय प्राप्त केली आहे. सुरुवातीला काहीसा वेळ घेतल्यानंतर आणि खेळपट्टीवर स्थिरावल्यानंतर त्याचा खेळ अधिकच बहरला.
ऑफ-स्टंपच्या बाहेरील चेंडूंनी त्याला सातत्याने चकवले असले तरी, त्याने चिकाटीने फलंदाजी करत हे सुयोग्य अर्धशतक साकारले आहे. त्याने कार्सचा लेंथ चेंडू हलक्या हातांनी पॉइंटच्या दिशेने खेळून काढला आणि चपळाईने धाव पूर्ण केली.
यावेळी यष्टीरक्षकाच्या टोकाकडे थेट फेकीचा (direct hit) प्रयत्न झाला, तथापि दुसऱ्या टोकावरील फलंदाज साई सुदर्शन तोपर्यंत सहजपणे क्रीझमध्ये सुरक्षित पोहोचला होता.
साई सुदर्शनने 34व्या षटकाच्या तिसऱ्या चेंडूवर एका सुबक फ्लिकच्या साहाय्याने आपले खाते उघडले आणि याचबरोबर भारताने धावफलकावर शंभरीचा टप्पा गाठला आहे.
ख्रिस वोक्सने केएल राहुलला झॅक क्रॉलीकरवी झेलबाद करत इंग्लंडला दुपारच्या भोजनोत्तर सत्रात महत्त्वपूर्ण यश मिळवून दिले आहे. राहुल ऑफ-स्टंपच्या बाहेर काहीसे निष्काळजी फटके खेळत होता आणि अखेर त्याला त्याची किंमत मोजावी लागली.
वोक्सने टाकलेला आखूड टप्प्याचा चेंडू ऑफ-स्टंपच्या बाहेर टप्पा पडल्यानंतर वेगाने दूर गेला, ज्यावर राहुलने शरीरापासून दूर पंच करण्याचा प्रयत्न केला. या प्रयत्नात चेंडूने बॅटची बाहेरील जाड कड घेतली आणि थर्ड स्लिपमध्ये उभ्या असलेल्या क्रॉलीने एक सुरक्षित झेल घेतला. उत्तम लयीत दिसणारा सलामीवीर राहुल अर्धशतकापासून केवळ चार धावांनी दूर असताना, ख्रिस वोक्सने त्याचा महत्त्वपूर्ण डाव संपुष्टात आणला. या गड्याच्या पतनानंतरही भारताने डावाची स्थिर सुरुवात केली आहे.
राहुल - झेल. क्रॉली, गो. वोक्स - 46 धावा (98 चेंडू) [चौकार - 4]
यशस्वी जैस्वालने षटकाच्या अखेरच्या चेंडूवर एक सुरेख चौकार लगावत आपली वैयक्तिक धावसंख्या 40 वर पोहोचवली. इंग्लंडच्या वेगवान गोलंदाजांना ही भागीदारी लवकरात लवकर फोडण्याचा मार्ग शोधावा लागेल, अन्यथा सामन्यावर पकड मिळवण्यासाठी त्यांना खूप उशीर झालेला असेल.
उपहाराच्या विश्रांतीनंतर सामन्याच्या पुढील सत्राला प्रारंभ झाला आहे. भारताचे सलामी फलंदाज केएल राहुल आणि यशस्वी जैस्वाल हे पुन्हा एकदा खेळपट्टीवर आले असून, इंग्लंडच्या मा-याला तोंड देण्यासाठी ते सज्ज आहेत. इंग्लंड संघाकडून गोलंदाजीची धुरा वेगवान गोलंदाज ब्रायडन कार्स याच्या हाती सोपवण्यात आली.
भारताने नोंदवलेल्या बिनबाद 78 धावा हे या मालिकेतील दुसरे असे सकाळचे सत्र आहे, ज्यात एकही गडी बाद झाला नाही. यापूर्वी इंग्लंडने लीड्स येथील पहिल्या कसोटीच्या पाचव्या दिवशी सकाळच्या सत्रात बिनबाद 96 धावांची नोंद केली होती. याआधी, कसोटी सामन्याच्या पहिल्या दिवशी सकाळच्या सत्रात एकही गडी न गमावण्याची कामगिरी भारताने 2023 मध्ये पोर्ट ऑफ स्पेन येथे वेस्ट इंडिजविरुद्ध केली होती.
सकाळच्या सत्रात केएल राहुल पूर्ण नियंत्रणात दिसला. त्याने अत्यंत संयमाने फलंदाजी करत इंग्लंडच्या भूमीवर आपल्या 1000 कसोटी धावा पूर्ण केल्या आणि हा महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठणाऱ्या मोजक्या भारतीय फलंदाजांच्या गटात स्थान मिळवले. उत्कृष्ट तंत्रशुद्धता आणि संयमाचे प्रदर्शन करत, राहुल हा विक्रम करणारा केवळ पाचवा भारतीय फलंदाज ठरला आहे. या कामगिरीमुळे आव्हानात्मक परदेशी परिस्थितीत त्याचे सातत्य पुन्हा एकदा अधोरेखित झाले आहे.
उपाहार मध्यंतरापूर्वीचे अंतिम षटक जोफ्रा आर्चरने टाकले. केएल राहुलने अत्यंत सावधगिरीने आणि शांतपणे गोलंदाजीचा सामना करत पहिल्या सत्राअखेर नाबाद राहण्यात यश मिळवले. एकही गडी न गमावल्याने पहिले सत्र पूर्णपणे भारताच्या नावावर राहिले. दोन्ही सलामीच्या फलंदाजांनी इंग्लंडच्या वेगवान गोलंदाजांचा समर्थपणे सामना केला.
प्रथम फलंदाजीची संधी मिळाल्यानंतर भारतासाठी हे एक उत्कृष्ट सत्र ठरले. सलामीवीरांनी नवीन चेंडूचा यशस्वीपणे सामना करत मध्यंतरापर्यंत एकही गडी गमावला नाही. या दरम्यान त्यांना नशिबाचीही काहीशी साथ मिळाली, कारण अनेकदा चेंडू बॅटला चकवून गेला; परंतु अशा परिस्थितीत नशिबाची साथ मिळणे आवश्यक असते.
या मालिकेतील पूर्वीच्या खेळपट्ट्यांच्या तुलनेत, या खेळपट्टीवर चांगला वेग आणि उसळी आहे. तसेच चेंडूलाही बऱ्यापैकी हालचाल मिळत आहे. हा कसोटी पाहणारा आव्हानात्मक टप्पा पार करण्यासाठी राहुल आणि जैस्वाल यांनी अत्यंत सावधगिरीने फलंदाजी केली.
स्टोक्सने ऑफ-स्टंपच्या बाहेर टाकलेल्या आखूड टप्प्याच्या चेंडूवर, जैस्वालने जागेवरूनच उंच होत जोरदार प्रहार केला आणि चेंडू थेट थर्ड मॅनच्या सीमारेषेबाहेर धाडला. यापूर्वी ऑफ-स्टंपच्या बाहेरील चेंडूंवर पुल फटका खेळण्याच्या प्रयत्नात तो अनेकदा अडचणीत सापडला आहे. मात्र, या वेळी त्याने कट फटक्याची निवड केली आणि तो अतिशय उत्कृष्टपणे खेळला.
25 षटकांअखेर भारताची धावसंख्या : बिनबाद 76.
जैस्वालने 23 व्या षटकाचा शेवट एका शानदार चौकाराने केला. स्टोक्सने टाकलेल्या आखूड टप्प्याच्या आणि बाहेरच्या चेंडूवर, त्याने बॅकवर्ड पॉइंटच्या दिशेने ताकदवान कट फटका लगावत चार धावा वसूल केल्या. या षटकातील उर्वरित चेंडूंवर जैस्वालने भक्कम बचाव केला.
उपाहारपूर्वी सलामीची भागीदारी फोडण्याच्या उद्देशाने इंग्लंडने जोफ्रा आर्चरला पुन्हा गोलंदाजीसाठी पाचारण केले आहे. यशस्वी जैस्वालची खेळी काहीशी संथ वाटत असली तरी, त्याने आपली संघर्षी वृत्ती दाखवली आहे. दुसरीकडे, केएल राहुल अत्यंत शांत आणि संयमाने खेळपट्टीवर कायम आहे.
22 षटकांअखेर भारताची धावसंख्या : बिनबाद 59.
1404 : सुनील गावस्कर (वेस्ट इंडिजमध्ये)
1152 : सुनील गावसकर (इंग्लंडमध्ये)
1001 : सुनील गावस्कर (पाकिस्तानमध्ये)
1000* : केएल राहुल (इंग्लंडमध्ये)
दुसऱ्या टोकाकडून ब्रायडन कार्सने आपला मारा कायम ठेवला आहे. तो खेळपट्टीवर चेंडू जोरात आपटत असून, त्याने यशस्वी जैस्वालला एका पुल फटक्यावर चूक करण्यास जवळपास भाग पाडले होते; या फटक्यावर जैस्वालचे पूर्ण नियंत्रण नव्हते. या षटकातून ५ धावा आल्या.
यशस्वी जैस्वाल आता दडपणातून बाहेर पडण्याच्या प्रयत्नात दिसत असून, त्याने कार्सच्या आखूड टप्प्याच्या चेंडूवर जोरदार प्रहार करण्याचा प्रयत्न केला, मात्र तो अयशस्वी ठरला. तथापि, त्याच षटकात पुढे त्याने एक सुरेख कट् फटका लगावत चौकार वसूल केला आणि यासह भारताने 50 धावांचा टप्पा पार केला. भारतीय संघाला पुन्हा एकदा भक्कम सलामी मिळाली आहे.
18 षटकांनंतर भारताची धावसंख्या: बिनबाद 52.
ख्रिस वोक्सच्या जागी आता कर्णधार बेन स्टोक्स गोलंदाजीसाठी दाखल झाला आहे. त्याने केएल राहुलविरुद्ध पायचीतसाठी (LBW) एक जोरदार अपील केले. तो एक उत्कृष्ट स्विंग होणारा चेंडू (स्विंगर) होता, परंतु चेंडूच्या कोनामुळे (angle) तो लेग-स्टंप चुकवत होता. याच कारणामुळे यष्टिरक्षक जेमी स्मिथने त्याला पुनरावलोकन (review) न घेण्याचा सल्ला दिला.
17 षटकांनंतर भारताची धावसंख्या: बिनबाद 48.
ख्रिस वोक्स यष्टीबाहेरील (ऑफ-स्टंप बाहेरील) चेंडूंवर यशस्वी जैस्वालला सातत्याने चकवत आहे. जैस्वाल काहीसा दबावाखाली आल्याने या संघर्षातील चुरस आता वाढली असून, कर्णधार बेन स्टोक्स मैदानात आपल्या गोलंदाजाला पूर्ण प्रोत्साहन देत आहे.
15 षटकांनंतर भारताची धावसंख्या: बिनबाद 43.
ब्रायडन कार्स आपल्या सुरुवातीच्या दोन षटकांमध्ये विशेष प्रभावी ठरलेला नाही. त्याच्या गोलंदाजीवर आणखी एक चौकार लगावत केएल राहुलने धावफलक गतिमान ठेवला आहे. कार्सच्या या षटकातून एकूण 9 धावा आल्या. एकीकडे राहुल अधिक आक्रमक पवित्रा स्वीकारत असताना, दुसऱ्या टोकावर जैस्वालचा संघर्ष मात्र कायम आहे.
14 षटकांनंतर भारताची धावसंख्या : बिनबाद 42.
यशस्वी जैस्वालने एक चौकार लगावला, परंतु पुढच्याच चेंडूवर ख्रिस वोक्सने त्याला चकवत पुन्हा एकदा त्याच्या मनात शंका निर्माण केली. येथे गोलंदाज आणि फलंदाज यांच्यात एक उत्कृष्ट संघर्ष पाहायला मिळत आहे. आतापर्यंत अनेकदा चेंडू बॅटला न लागता निसटून गेल्याने जैस्वाल काहीसा नशीबवानही ठरला आहे.
11 षटकांनंतर भारताची धावसंख्या : बिनबाद 31.
पहिल्या 10 षटकांमध्ये टाकण्यात आलेल्या चेंडूंपैकी 40.9% चेंडू हे पूर्ण लांबीचे (full-length) होते. या मालिकेतील 13 सांघिक डावांमध्ये, लॉर्ड्सवरील चौथ्या डावाच्या बरोबरीने, सुरुवातीच्या टप्प्यात इतक्या जास्त प्रमाणात फुल-लेंथ चेंडू टाकण्याची ही संयुक्तपणे सर्वोच्च टक्केवारी आहे.
या संदर्भात, या मालिकेत वेगवान गोलंदाजांकडून पहिल्या 10 षटकांमध्ये टाकण्यात आलेल्या चेंडूंच्या टप्प्यांचे एकूण वर्गीकरण खालीलप्रमाणे आहे :
फुल लेन्थ : 26%
गुड लेन्थ : 44%
शॉर्ट लेन्थ : 30%
ख्रिस वोक्सने आपल्या अचूक गोलंदाजीने यशस्वी जैस्वालसाठी सातत्याने अडचणी निर्माण केल्या आहेत. त्याच्या एका वेगवान चेंडूच्या आघाताने यशस्वी जैस्वालच्या बॅटचा दांडाही तुटला. यानंतर त्याने एक महत्त्वपूर्ण निर्धाव षटक टाकत भारतीय संघावर दबाव कायम ठेवला.
9 षटकांनंतर भारताची धावसंख्या : बिनबाद 25.
रवी शास्त्री यांनी टॉसच्या वेळी इंग्लंडने केलेल्या घोडचुकीवर भाष्य केले आहे. सामन्याच्या थेट प्रक्षेपणादरम्यान समालोचन करताना शास्त्री म्हणाले, ‘माझ्या मते इंग्लंडने प्रथम फलंदाजी करायला हवी होती. कारण खेळपट्टीमध्ये गोलंदाजांसाठी जी काही मदत आहे, ती केवळ सुरुवातीपुरतीच मर्यादित असेल. ढगाळ हवामान आहे हे मला मान्य आहे, परंतु ते वगळता ही खेळपट्टी फलंदाजीसाठी उत्तम ठरू शकते.’
7.1 व्या षटकात आर्चरने एक अप्रतिम इनस्विंगर चेंडू टाकला. मात्र राहुलनेही तितक्याच कौशल्याने तो खेळून काढला. चेंडू पूर्ण लांबीचा आणि अत्यंत वेगवान होता. राहुलने अत्यंत हुशारीने आपला पुढचा पाय चेंडूच्या रेषेत आणून तो खेळला, अन्यथा चेंडू थेट पॅडवर आदळून तो पायचीत (LBW) होण्याची दाट शक्यता होती. हा चेंडू इतका भेदक होता की स्लिपमधील क्षेत्ररक्षकांनीही आश्चर्याने डोक्याला हात लावला.
6.5 व्या षटकात वोक्सच्या गोलंदाजीवर राहुलने एक धाव काढली. राहुलने आखूड टप्प्याचा चेंडू स्क्वेअर लेगच्या दिशेने खेळून काढला. यासह त्याने इंग्लंदच्या धर्तीवर 1 हजार धावांचा टप्पा गाठला. अशी कामगिरी करणारा तो पाचवा भारतीय फलंदाज ठरला आहे. त्याच्यापूर्वी सचिन तेंडुलकर (1575), राहुल द्रविड (1376), सुनील गावस्कर (1152) आणि विराट कोहली (1096) यांनी ही कामगिरी केली आहे.
6.4 व्या षटकात वोक्सच्या गोलंदाजीवर राहुलने चौकार मारला. चेंडू काहीसा हवेत उडाला, पण सुदैवाने सुरक्षित ठिकाणी पडला. वोक्सचा चेंडू पूर्ण लांबीचा आणि बाहेरच्या दिशेने वळणारा (स्विंग) होता. राहुलने पुढच्या पायावर येत एक आक्रमक ड्राइव्ह खेळण्याचा प्रयत्न केला, मात्र चेंडू बॅटच्या बाहेरील कडेला लागून बॅकवर्ड पॉइंट क्षेत्ररक्षकाच्या डावीकडून वेगाने सीमापार गेला.
वोक्सने टाकलेला चेंडू अपेक्षेपेक्षा अधिक आखूड टप्प्याचा होता, ज्यावर जैस्वालने एक लाजवाब पुल फटका खेचला. त्याने चेंडूचा टप्पा अचूकपणे ओळखला, शरीराला गिरकी देत योग्य स्थितीत येऊन लेग-साइडच्या दिशेने हा खणखणीत प्रहार केला.
ख्रिस वोक्सने टाकलेल्या किंचित आखूड टप्प्याच्या चेंडूवर के. एल. राहुलने आत्मविश्वासपूर्ण पुल शॉट खेळत चौकार लगावला. या चौकारामुळे त्याचा आत्मविश्वास उंचावण्यास निश्चितच मदत होईल. हा शैलीदार सलामीवीर आत्मविश्वासाने खेळत असून, चेंडूचा उत्तम बचावही करत आहे. या षटकातून एकूण 5 धावा आल्या.
तीन षटकांच्या समाप्तीनंतर भारताची धावसंख्या बिनबाद 10 आहे.
इंग्लंडतर्फे दुसऱ्या टोकाकडून वेगवान गोलंदाज जोफ्रा आर्चरने गोलंदाजीला प्रारंभ केला आहे. आर्चरने आपल्या पहिल्याच षटकात अत्यंत नियंत्रित मारा करत केवळ एक धाव दिली. के. एल. राहुलने सावध पवित्रा घेत, एकेरी धाव काढून आपले वैयक्तिक खाते उघडले. खेळपट्टीकडून गोलंदाजांना काही प्रमाणात साहाय्य मिळत असल्याचे सुरुवातीच्या टप्प्यात दिसून येत आहे.
दोन षटकांच्या समाप्तीनंतर भारताची धावसंख्या बिनबाद 5 अशी आहे.
इंग्लंडचा वेगवान गोलंदाज ख्रिस वोक्सने आपल्या पहिल्याच षटकाची सुरुवात एका अप्रतिम चेंडूने केली. यशस्वी जैस्वालने बॅकफूटवर जाऊन चेंडू खेळण्याचा प्रयत्न केला, मात्र खेळपट्टीकडून मिळालेल्या साहाय्यामुळे तो पूर्णपणे चकला. इंग्लंडच्या या गोलंदाजाने टाकलेले हे पहिले षटक अत्यंत प्रभावी ठरले.
ख्रिस वोक्सच्या गोलंदाजीवर यशस्वी जैस्वालने चौकार लगावला आहे. चेंडू जैस्वालच्या बॅटची बाहेरील कडा घेऊन दुसऱ्या आणि तिसऱ्या स्लिपच्या मधून जमिनीलगत वेगाने गेला. दोन्ही क्षेत्ररक्षकांच्या आवाक्याबाहेर होता. त्यामुळे चेंडू थेट सीमारेषेपार पोहोचला. या चौकारासह यशस्वी जैस्वालने आपले वैयक्तिक आणि संघाचे खाते उघडले. वारंवार चेंडू बॅटची कडा घेत असल्याने, इंग्लंडच्या स्लिपमधील क्षेत्ररक्षकांना फलंदाजाच्या अधिक जवळ क्षेत्ररक्षण करण्याची आवश्यकता असल्याचे यातून स्पष्ट होत आहे.
भारत आणि इंग्लंड यांच्यातील चौथ्या कसोटी सामन्याच्या पहिल्या दिवसाच्या खेळाला सुरुवात झाली आहे. भारतीय संघाकडून यशस्वी जैस्वाल आणि के. एल. राहुल ही सलामीची जोडी डावाची सुरुवात करण्यासाठी मैदानात उतरली आहे. इंग्लंडतर्फे गोलंदाजीची धुरा सांभाळताना, वेगवान गोलंदाज ख्रिस वोक्सने नव्या चेंडूने पहिल्या षटकाला प्रारंभ केला आहे. या महत्त्वपूर्ण सामन्याच्या पहिल्या सत्रात भारतीय सलामीवीर इंग्लिश गोलंदाजीचा कसा सामना करतात, याकडे आता संपूर्ण क्रिकेटविश्वाचे लक्ष लागले आहे.
यजमान इंग्लंडने आपला अंतिम अकरा खेळाडूंचा संघ आधीच जाहीर केला होता. आठ वर्षांच्या प्रदीर्घ कालावधीनंतर डावखुरा फिरकी गोलंदाज लियाम डॉसनचे कसोटी संघात पुनरागमन झाले आहे. शोएब बशीर दुखापतीमुळे मालिकेतून बाहेर झाल्याने, डॉसन प्रमुख फिरकी गोलंदाजाची भूमिका बजावेल.
दुसरीकडे, भारतीय संघातही काही महत्त्वपूर्ण बदल करण्यात आले आहेत. भारत या सामन्यात तीन बदलांसह मैदानात उतरला आहे. करुण नायरच्या जागी साई सुदर्शनला संधी मिळाली आहे. आकाश दीपच्या जागी अंशुल कंबोजला कसोटी क्रिकेटमध्ये पदार्पण करण्याची संधी मिळाली आहे. याशिवाय, नितीश रेड्डीच्या जागी शार्दुल ठाकूर संघात परतला आहे.
भारतीय संघ : यशस्वी जैस्वाल, केएल राहुल, साई सुदर्शन, शुभमन गिल (कर्णधार), ऋषभ पंत (यष्टीरक्षक), रवींद्र जडेजा, वॉशिंग्टन सुंदर, शार्दुल ठाकूर, जसप्रीत बुमराह, मोहम्मद सिराज, अंशुल कंबोज.
इंग्लंडचा संघ : जॅक क्राउली, बेन डकेट, ऑली पोप, जो रूट, हॅरी ब्रूक, बेन स्टोक्स (कर्णधार), जेमी स्मिथ (यष्टीरक्षक), लियाम डॉसन, ख्रिस वोक्स, ब्रायडन कार्स, जोफ्रा आर्चर.
हा सामना 'करो वा मरो' स्वरूपाचा असल्याने, जसप्रीत बुमराहचा संघात समावेश व्हावा, अशी भारतीय चाहत्यांची अपेक्षा होती. सामन्यापूर्वीच्या पत्रकार परिषदेत मोहम्मद सिराजने बुमराह खेळणार असल्याचे स्पष्ट केल्याने चाहत्यांना मोठा दिलासा मिळाला आहे. तिसऱ्या कसोटीनंतर दोन्ही संघांना आठ दिवसांची प्रदीर्घ विश्रांती मिळाली. त्यामुळे दोन्ही संघ नव्या उर्जेने मैदानात उतरतील आणि ओल्ड ट्रॅफर्डवर आपले वर्चस्व सिद्ध करण्याचा प्रयत्न करतील.
इंग्लंड संघ मालिका विजयापासून केवळ एक पाऊल दूर आहे, तर भारतीय संघ त्यांना ही संधी देण्याच्या तयारीत नाही. 2007 नंतर इंग्लंडमध्ये प्रथमच मालिका जिंकण्याची संधी भारताकडे आहे, परंतु त्यासाठी उर्वरित दोन्ही कसोटी सामने जिंकणे अनिवार्य आहे.
सामन्यापूर्वी इंग्लंडचा कर्णधार बेन स्टोक्स म्हणाला, ‘आतापर्यंत ही मालिका खेळण्यासाठी खूपच उत्तम ठरली आहे आणि मला खात्री आहे की प्रेक्षकांसाठीही ती तितकीच रोमांचक असेल. दोन तुल्यबळ संघ एकमेकांना कडवी झुंज देत आहेत आणि आमच्यात फारसा फरक नाही. अशा मालिकेचा भाग असणे हा एक चांगला अनुभव आहे.’
मालिकेचा आतापर्यंतचा प्रवास पाहता, या सामन्यातही काही अनपेक्षित घडामोडींची शक्यता नाकारता येत नाही. त्यातच मँचेस्टरमधील हवामानाचा अंदाजही चिंता वाढवणारा आहे. मँचेस्टर शहरात दाट ढग जमले असून, सामन्याच्या पहिल्या दिवशी पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
लॉर्ड्सवर झालेला तिसरा कसोटी सामना अत्यंत रोमांचक ठरला होता, ज्यात इंग्लंडने अंतिम दिवशी 22 धावांनी निसटता विजय मिळवला होता. तो सामना नाट्यमय घडामोडी, मनोरंजन आणि खेळाडूंमधील शाब्दिक चकमकींमुळे विशेष गाजला होता. अशाच एका प्रसंगी, संतप्त झालेल्या शुभमन गिलने झॅक क्रॉलीला अपशब्द वापरत त्याच्याशी हुज्जत घातली होती.