बाजारातून ताज्या भाज्या आणल्यानंतर त्या अधिक काळ फ्रेश राहाव्यात म्हणून आपण त्या सर्रास प्लॅस्टिकच्या पिशव्यांमध्ये किंवा प्लॅस्टिक रॅपमध्ये गुंडाळून थेट फ्रीजमध्ये ठेवतो. आपल्याला वाटते की असे केल्याने भाज्या सुरक्षित आणि ताज्या राहतील. पण तुमची ही सवय भाज्या आणि तुमचे आरोग्य, या दोन्हींसाठी अत्यंत हानिकारक ठरू शकते. अनेक आरोग्य तज्ज्ञांच्या मते, प्लॅस्टिकमध्ये भाज्या साठवणे हे एक प्रकारचे विष साठवण्यासारखे आहे. चला, जाणून घेऊया या सवयीचे गंभीर तोटे काय आहेत.
1. ओलावा कोंडून भाज्या लवकर सडतात
जेव्हा तुम्ही भाज्या प्लॅस्टिकमध्ये पूर्णपणे बंद करून ठेवता, तेव्हा त्यातून बाहेर पडणारा नैसर्गिक ओलावा (बाष्प) आतच कोंडला जातो. या दमट वातावरणामुळे जिवाणू (Bacteria) आणि बुरशी (Fungus) वाढण्यासाठी पोषक स्थिती निर्माण होते. परिणामी, भाज्या ताजे राहण्याऐवजी लवकर सडू लागतात आणि चिकट होतात.
2. इथिलीन वायूमुळे भाज्या लवकर खराब होतात
फळे आणि भाज्या नैसर्गिकरित्या 'इथिलीन' नावाचा वायू सोडतात, ज्यामुळे त्या पिकण्याची प्रक्रिया होते. प्लॅस्टिकच्या पिशवीत हा वायू बंदिस्त झाल्यामुळे त्याचे प्रमाण वाढते. या वाढलेल्या वायूमुळे भाज्या गरजेपेक्षा जास्त आणि लवकर पिकतात, ज्यामुळे त्या लवकर खराब होतात आणि त्यांची चवही बिघडते.
3. हवा खेळती न राहिल्याने पोषक तत्वे नष्ट होतात
भाज्या तोडल्यानंतरही 'जिवंत' असतात आणि त्यांना श्वास घेण्यासाठी हवेची गरज असते. प्लॅस्टिकच्या पिशवीमुळे हवा खेळती राहत नाही आणि भाज्यांचा श्वास गुदमरतो. यामुळे त्यांच्यातील जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यांसारखी आवश्यक पोषक तत्वे वेगाने नष्ट होतात.
4. रसायनांचा धोका (Chemical Leaching)
अनेक प्लॅस्टिकच्या पिशव्या, विशेषतः कमी दर्जाच्या पिशव्यांमध्ये 'बिस्फेनॉल ए' (BPA) आणि 'फ्थॅलेट्स' (Phthalates) सारखी हानिकारक रसायने असतात. जेव्हा भाज्या या प्लॅस्टिकच्या संपर्कात येतात, तेव्हा ही रसायने भाज्यांमध्ये मिसळण्याचा धोका असतो. अशा भाज्या खाल्ल्याने आरोग्यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतो.
5. कर्करोगाचा धोका वाढतो
दीर्घकाळ प्लॅस्टिकच्या संपर्कात राहिलेले अन्नपदार्थ खाल्ल्याने शरीरात हानिकारक रसायने जमा होतात. काही अभ्यासांनुसार, यामुळे भविष्यात कर्करोगासारख्या गंभीर आजारांचा धोका वाढू शकतो.
कापडी किंवा सुती पिशव्या: भाज्या साठवण्यासाठी कापडी किंवा ज्यूटच्या पिशव्या हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. यामुळे हवा खेळती राहते आणि अतिरिक्त ओलावा शोषला जातो.
पेपर टॉवेलचा वापर: पालेभाज्या (उदा. कोथिंबीर, पालक) स्वच्छ करून पेपर टॉवेलमध्ये गुंडाळून ठेवल्यास त्या अधिक काळ ताज्या राहतात.
हवाबंद डबे (Airtight Containers): कापलेल्या भाज्या स्टीलच्या किंवा चांगल्या दर्जाच्या फूड-ग्रेड प्लॅस्टिकच्या हवाबंद डब्यात ठेवू शकता.
थेट क्रिस्पर ड्रॉवरमध्ये: गाजर, काकडी, बीट यांसारख्या भाज्या कोणत्याही पिशवीशिवाय थेट फ्रीजच्या क्रिस्पर ड्रॉवरमध्ये ठेवल्या तरी चालतात.
सोयीस्कर वाटत असली तरी, प्लॅस्टिकमध्ये भाज्या साठवण्याची सवय आजच सोडा. छोट्याशा बदलामुळे तुम्ही भाज्या अधिक काळ ताज्या ठेवू शकाल आणि आपल्या कुटुंबाला निरोगी ठेवू शकाल.