नवी दिल्ली : तुम्हाला नेहमीच अशक्त वाटतं का? थोड्याशा हालचालींनंतरही धाप लागते का किंवा सारखा दम लागतो का? सारखा थकवा येतोय म्हणून तुम्ही हालचाल टाळत असाल तर ही अ‍ॅनिमियाची Anemia चिन्हं आहेत. जगभरात अ‍ॅनिमिया म्हणजे रक्तक्षयामुळे अनेक लोक आजारी आहेत. पण त्याची लक्षणं नक्की कधीपासून दिसू लागतात याची त्यांना कल्पना नसते.
अशक्तपणामुळे होणार्‍या त्रासांची लोकांना फारच कमी माहिती असते. तसेच पुरुषांपेक्षा महिलांना रक्तक्षयाचा त्रास का होतो हे पाहणं आवश्यक आहे. आपले वय आणि लिंग यानुसार लाल रक्तपेशींमध्ये अपेक्षित असणारे हिमोग्लोबिनचे प्रमाण कमी असेल तर त्याला अ‍ॅनिमिया असे म्हणतात. या स्थितीत शरीराला पुरेसे ऑक्सिजनयुक्त रक्त मिळत नाही. अ‍ॅनिमिया Anemia ही एक सामान्य आणि गंभीर जागतिक सार्वजनिक आरोग्य समस्या आहे. जगभरातील अ‍ॅनिमियाग्रस्तांपैकी बहुसंख्य मुले आणि स्त्रिया आहेत. मुख्यत: लहान मुले, मासिक पाळी येणारे किशोरवयीन आणि महिला, गर्भधारणेदरम्यान आणि प्रसूतीनंतर स्त्रियांना याचा त्रास होतो.
जागतिक आरोग्य संघटनेनुसार, जगभरात 6 ते 59 महिने वयोगटातील 40 टक्के मुले, 37 टक्के गरोदर महिला आणि 15 ते 49 वर्षे वयोगटातील 30 टक्के महिला अशक्त आहेत. युनायटेड स्टेटस्मधील प्रमुख वैद्यकीय संस्था मेयो क्लिनिकच्या मते, रक्तामध्ये पुरेसे हिमोग्लोबिन किंवा लाल रक्तपेशी नसतात तेव्हा ही स्थिती येते. कारणे : शरीर पुरेसे हिमोग्लोबिन किंवा लाल रक्तपेशी तयार करत नाही किंवा रक्तस्रावामुळे लाल रक्तपेशी Anemia आणि हिमोग्लोबिन बदलण्यापूर्वी जलद नुकसान होते किंवा शरीर स्वतः लाल रक्तपेशी आणि हिमोग्लोबिन नष्ट करते. अस्थिमज्जाला हिमोग्लोबिन तयार करण्यासाठी लोहाची आवश्यकता असते. पण पुरेशा लोहाशिवाय शरीर हिमोग्लोबिन किंवा रक्तपेशी व्यवस्थित तयार करू शकत नाही.
अशक्तपणा विविध कारणांमुळे होऊ शकतो; पण अशक्तपणाचे मुख्य कारण म्हणजे शरीरात लोहाची कमतरता. लोहाची कमतरता हे अ‍ॅनिमियाचे एक प्रमुख कारण असले तरी अ‍ॅनिमिया अनेक प्रकारचा असू शकतो. अन्न यादीत व्हिटॅमिन बी-12 समृद्ध अन्न नसल्यास शरीरात व्हिटॅमिन बी आणि फॉलिक अ‍ॅसिडची कमतरता निर्माण होते. परिणामी, अ‍ॅनिमिया Anemia येऊ शकतो. तथापि, बरेच लोक व्हिटॅमिन बी -12 घेऊ शकत नाहीत. यामुळे व्हिटॅमिनच्या कमतरतेमुळे अ‍ॅनिमिया देखील होऊ शकतो. अशक्तपणा-अ‍ॅनिमिया टाळण्यासाठी लोहयुक्त पदार्थ खावेत. चणे, पालक, बीन्स आणि बीन्स बिया, हिरवी केळी, फ्लॉवर, समुद्री मासे, दूध, अंडी, खजूर, चिकन, गोमांस हे देखील लोहयुक्त पदार्थ आहेत.
हेही वाचा :