Axiom Mission 4, Shubhanshu Shukla
हवाई दलाचे ग्रुप कॅप्टन आणि भारतीय अंतराळवीर शुभांशु शुक्ला आज इतिहास रचण्यास सज्ज झाले आहेत. ४१ वर्षांपूर्वी सलग आठ दिवस पृथ्वीप्रदक्षिणा घालणारे राकेश शर्मा यांच्यानंतर अंतराळात जाणारे ते दुसरे भारतीय ठरणार आहेत. अमेरिकेची अंतराळ संस्था नासाने मंगळवारी जाहीर केले की, भारतीय अंतराळवीर ग्रुप कॅप्टन शुभांशु शुक्ला यांना आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकावर (ISS) घेऊन जाणाऱ्या अक्सिओम-४ (Axiom-4) मोहिमेचे प्रक्षेपण २५ जून रोजी होईल.
नासाने सांगितले की, "अक्सिओम स्पेस आणि स्पेसएक्सने आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकासाठी चौथी खासगी अंतराळवीर मोहीम, अक्सिओम मिशन-४, बुधवारी प्रक्षेपित करण्याचे निश्चित केले आहे." नासाच्या माहितीनुसार, डॉकिंगची वेळ २६ जून रोजी सकाळी सात वाजता (भारतीय वेळेनुसार सायंकाळी साडेचार वाजता) असेल. ही मोहीम फ्लोरिडामधील नासाच्या केनेडी स्पेस सेंटरच्या लॉन्च कॉम्प्लेक्स ३९ए वरून प्रक्षेपित केली जाईल. अक्सिओम-४ या व्यावसायिक मोहिमेचे नेतृत्व कमांडर पेगी व्हिटसन करत असून, शुभांशु शुक्ला या मोहिमेचे पायलट आहेत. यापूर्वी ही मोहीम अनेक वेळा पुढे ढकलण्यात आली होती. सुरुवातीला ही मोहीम २९ मे रोजी प्रक्षेपित होणार होती, परंतु तांत्रिक अडचणींमुळे ती पुढे ढकलण्यात आली.
लखनऊमध्ये जन्मलेले शुभांशु शुक्ला, इस्रो-नासा समर्थित अक्सिओम स्पेसच्या व्यावसायिक अंतराळ यानातून बुधवारी सायंकाळी फ्लोरिडाच्या केनेडी स्पेस सेंटरमधून आंतरराष्ट्रीय अंतराळ स्थानकासाठी (ISS) रवाना होतील. शुभांशु १४ दिवस अंतराळात राहणार आहेत. अक्सिओम-४ मोहिमेवरील शुक्ला यांचे सहकारी, हंगेरीचे कमांडर पेगी व्हिटसन आणि मिशन विशेषज्ञ टिबोर कापू आणि पोलंडचे स्लावोज उज्नास्की-विस्नीव्स्की, त्यांना अंतराळ तंत्रज्ञानाच्या बाबतीत ऑपरेशनल-सेवी, केंद्रित आणि अत्यंत हुशार मानतात. भारतीय हवाई दलातील ग्रुप कॅप्टन शुक्ला यांची २०१९ मध्ये सहकारी अधिकारी प्रशांत बालकृष्णन नायर, अंगद प्रताप आणि अजित कृष्णन यांच्यासोबत गगनयान मोहिमेसाठी भारताच्या अंतराळवीर दलाचा भाग म्हणून निवड झाली होती. गगनयान २०२७ मध्ये प्रक्षेपित करण्याची योजना आहे. गगनयानच्या या तिन्ही अंतराळवीरांना रशियाच्या गगारिन कॉस्मोनॉट प्रशिक्षण केंद्रात आणि बंगळूर येथील इस्रोच्या अंतराळवीर प्रशिक्षण केंद्रात व्यापक प्रशिक्षण देण्यात आले आहे.
इस्रोने शुक्ला यांच्यासाठी सात प्रयोगांचा एक संच तयार केला आहे. याशिवाय, शुक्ला नासाच्या मानवी संशोधन कार्यक्रमासाठी नियोजित पाच संयुक्त अभ्यासांमध्येही भाग घेतील. शुक्ला आयएसएसवर सूक्ष्म-गुरुत्वाकर्षणाच्या स्थितीत मेथी आणि मूग (हिरवे चणे) अंकुरित करण्यासारखे प्रयोग करतील. शुक्ला बियांना मायक्रोबायोटिक स्थितींच्या संपर्कात आणतील आणि त्यांना पृथ्वीवर परत आणतील, जिथे त्यांना केवळ एकदाच नव्हे तर पिढ्यानपिढ्या वनस्पती म्हणून वाढवले जाईल.
अक्सिओम मिशन-४ वरील शुक्ला यांच्या अनुभवाचा इस्रोच्या गगनयान अंतराळ उड्डाण मोहिमेत खूप चांगला उपयोग केला जाईल. इस्रो अक्सिओम-४ मोहिमेवर ५५० कोटी रुपये खर्च करत आहे.