पावसाळा सुरू झाला की गरमागरम आणि पौष्टिक खाण्याची इच्छा वाढते. या काळात वातावरणातील बदलांमुळे सर्दी, खोकला आणि इतर संसर्गजन्य आजारांचा धोकाही वाढतो. अशा परिस्थितीत निसर्गाने आपल्याला एक अमूल्य देणगी दिली आहे, ती म्हणजे छत्तीसगड आणि महाराष्ट्राच्या अनेक भागांत प्रसिद्ध असलेली 'शेवग्याच्या पानांची भाजी' किंवा 'मुनगा भाजी'. ही भाजी केवळ चवीलाच उत्तम नाही, तर ती लोह, जीवनसत्त्वे आणि अँटीऑक्सिडंट्सचा खजिना आहे.
शेवग्याच्या पानांना (Moringa leaves) त्यांच्यातील विलक्षण पोषक तत्त्वांमुळे 'सुपरफूड' म्हटले जाते. ही भाजी म्हणजे निसर्गाने दिलेले एक मल्टी-व्हिटॅमिन सप्लिमेंटच आहे. यामध्ये अनेक आवश्यक पोषक घटक मुबलक प्रमाणात आढळतात:
लोह (Iron): शरीरातील रक्ताची कमतरता (ॲनिमिया) दूर करण्यासाठी आणि रक्तातील हिमोग्लोबिनची पातळी वाढवण्यासाठी लोह अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यामुळे थकवा आणि अशक्तपणा दूर होतो.
व्हिटॅमिन सी (Vitamin C): संत्र्यापेक्षाही जास्त व्हिटॅमिन सी या पानात आढळते. हे एक शक्तिशाली अँटीऑक्सिडंट असून रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे.
व्हिटॅमिन ए (Vitamin A): डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी आणि त्वचेच्या आरोग्यासाठी व्हिटॅमिन ए महत्त्वाचे आहे.
कॅल्शियम (Calcium): दुधापेक्षाही जास्त कॅल्शियम या पानात असते, जे हाडे आणि दात मजबूत ठेवण्यास मदत करते.
प्रथिने (Protein): ही भाजी प्रथिनांचा एक उत्तम स्रोत आहे, ज्यामुळे शरीराला ऊर्जा मिळते आणि स्नायू मजबूत होतात.
अँटीऑक्सिडंट्स (Antioxidants): यामध्ये असलेले अँटीऑक्सिडंट्स शरीराला फ्री रॅडिकल्समुळे होणाऱ्या नुकसानीपासून वाचवतात आणि अनेक गंभीर आजारांचा धोका कमी करतात.
पावसाळ्याच्या दिवसात शेवग्याच्या पानांची भाजी खाणे आरोग्यासाठी विशेष फायदेशीर ठरते.
रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते: व्हिटॅमिन सी मुबलक प्रमाणात असल्याने ही भाजी पावसाळ्यात होणाऱ्या सर्दी, खोकला, ताप आणि इतर व्हायरल इन्फेक्शनपासून बचाव करते.
संसर्गापासून बचाव: या पानांमध्ये अँटी-बॅक्टेरियल आणि अँटी-व्हायरल गुणधर्म असतात, जे शरीराला विविध प्रकारच्या संसर्गापासून लढण्यास मदत करतात.
ऊर्जा आणि ताकद देते: पावसाळ्यात अनेकदा आळस आणि थकवा जाणवतो. या भाजीतील लोह आणि प्रथिने शरीराला त्वरित ऊर्जा देऊन ताजेतवाने ठेवतात.
पचनक्रिया सुधारते: या भाजीमध्ये भरपूर फायबर (तंतुमय पदार्थ) असल्याने पचनक्रिया सुरळीत राहते आणि बद्धकोष्ठतेसारख्या समस्या दूर होतात.
त्वचेसाठी फायदेशीर: पावसाळ्यात त्वचेशी संबंधित समस्या वाढतात. यातील व्हिटॅमिन ए आणि अँटीऑक्सिडंट्स त्वचा निरोगी आणि चमकदार ठेवण्यास मदत करतात.
ही भाजी बनवणे अतिशय सोपे आहे. लसूण, मिरची आणि कांद्याची फोडणी देऊन साध्या पद्धतीने ही भाजी बनवता येते. काहीजण डाळ घालून किंवा पिठलं पेरूनही ही भाजी बनवतात, ज्यामुळे तिची चव आणि पौष्टिकता आणखी वाढते.
थोडक्यात सांगायचे झाल्यास, छत्तीसगडची ही प्रसिद्ध 'मुनगा भाजी' केवळ एक भाजी नसून, आरोग्याचा एक संपूर्ण पॅकेज आहे. त्यामुळे, या पावसाळ्यात आपल्या रोजच्या जेवणात या पौष्टिक भाजीचा नक्की समावेश करा आणि निरोगी राहा.