डॉ. बिपीनचंद्र भामरे
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम या लक्षणास ताणाने निर्माण झालेली ‘कार्डिओमायोपॅथी’ असे म्हटले जाते. या सिंड्रोममध्ये हार्ट अॅटॅकप्रमाणे लक्षणे दिसतात. अपघात, मोठा आर्थिक तोटा, मालमत्तेचे मोठे नुकसान, अतिप्रिय व्यक्तीचा अनपेक्षित मृत्यू अशा अचानक तणाव वाढवणार्या दुर्घटना घडल्याने एखाद्याला ब्रोकन हार्ट सिंड्रोमचा सामना करावा लागू शकतो.
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम ही एक अशी स्थिती आहे जिथे हृदयाचे स्नायू अचानक भावनिक किंवा शारीरिक ताणामुळे कमकुवत होतात. हे हृदयाच्या पंपिंग क्षमतेवर परिणाम करणार्या तणाव संप्रेरकांच्या अचानक वाढीमुळे होते. छातीत दुखणे, दम लागणे, अनियमित हृदयाचे ठोके, चक्कर येणे किंवा बेशुद्ध पडणे, घाम येणे आणि अशक्तपणा ही याची लक्षणे आहेत. जरी ही तात्पुरती स्थिती असली तरी, कधीकधी यामुळे हार्ट फेल्युअर, हृदयाची असामान्य लय (अॅरिथमिया) आणि कमी रक्तदाबाची समस्या उद्भवू शकते. अशा वेळी रुग्णाला त्वरित रुग्णालयात दाखल करण्याची आवश्यकता भासते.
लक्षणे दूर करणे आणि बरे होईपर्यंत हृदयाच्या कार्याला तत्पर यावर लक्ष केंद्रित केले जाते. डॉक्टर / हृदयरोगतज्ज्ञ हृदयावरील ताण कमी करण्यासाठी ठराविक औषधांच्या सेवनाचा सल्ला देतात. प्रतिबंधाकरिता नियमित हृदय तपासणी आणि इकोकार्डियोग्राम करणे योग्य राहते.
रुग्णाला जलद बरे होण्यासाठी समुपदेशन, योग, ध्यान आणि श्वासोच्छ्वासाच्या व्यायामासारख्या तंत्रांचा वापर करण्याचा सल्ला दिला जातो.
ताजी फळे, भाज्या, तृणधान्य आणि डाळींचा समावेश असलेला निरोगी आहार, नियमित व्यायाम, पुरेशी झोप आणि धूम्रपान किंवा अल्कोहोल सेवन टाळणे योग्य ठरते. बहुतेक रुग्ण तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली काही आठवडे किंवा महिन्यात बरे होतात. हृदयविकाराच्या झटक्यांप्रमाणे, वेळेवर उपचार केल्यास ब्रोकन हार्ट सिंड्रोममुळे होणारी गंभीर गुंतागुंत टाळता येते.
ब्रोकन हार्ट सिंड्रोम भावनिक आणि शारीरिक आरोग्याचे महत्त्व अधोरेखित करतो. अधिक विलंब न करता हृदयाच्या आरोग्याची योग्य ती काळजी घेणे गरजेचे असते. म्हणून, योग आणि ध्यान, नियमित व्यायाम आणि संतुलित आहाराच्या मदतीने ताणतणावाचे व्यवस्थापन करता येते. वेळीच निदान केल्याने तसेच आवश्यक ती काळजी घेतल्यास रुग्ण लवकर बरा होऊ शकतो.