पित्त हा पिवळसर-हिरवा पाचक द्रव आहे; तर पित्ताशय हा यकृताखालील एक लहान अवयव आहे, जो पित्त साठवतो आणि बाहेर सोडतो. पित्ताशयातील खडे, पोट फुगणे किंवा पाचन समस्या असल्यास, सर्वात आधी या दोन्हीमधील फरक समजून घेणे गरजेचे आहे.
पित्त हे चरबीचे पचन करण्यास मदत करण्यासाठी यकृताद्वारे तयार केले जाणारे एक द्रव आहे. यामध्ये समावेश असलेले घटक खालील प्रमाणे आहेत.
पित्त क्षार - हे चरबी लहान कणांमध्ये विभाजित करतात.
कोलेस्ट्रॉल - पित्तामध्ये नैसर्गिकरीत्या उपस्थित असलेला चरबी घटक.
बिलीरुबिन - हे पिवळसर रंगद्रव्य पित्तामध्ये आढळते.
पित्ताशय हा यकृताच्या अगदी खालीस्थित एक लहान, नाशपातीच्या आकाराचा अवयव आहे. तो पित्त तयार करत नाही. पित्ताशय पित्त साठवतो आणि सोडतो. जेव्हा तुम्ही चरबीयुक्त अन्नाचे सेवन करता, तेव्हा पित्ताशय आकुंचन पावते आणि लहान आतड्यात पित्त सोडते. खाल्लेल्या अन्नाच्या पचनासाठी याची गरज असते. हे पित्त जेवणानंतर ठरावीक प्रमाणामध्ये पचनक्रियेसाठी हा पित्तरस लहान आतड्यात सोडते. आहारात तेलकट पदार्थाचे प्रमाण जास्त झालं किंवा फायबर पदार्थाचं प्रमाण कमी झालं तर पित्तरसाची घनता वाढते. पचनक्रियेवेळी भोजन पचण्यासाठी पित्ताची गरज असते. याला सामान्य भाषेत आम्ल, विष व गॅस्ट्रिक अॅसिड किंवा वैद्यकीय भाषेत याला डायजेस्टिव असे सुद्धा म्हणतात. उत्तम पचनासाठी पित्ताची पातळी योग्य असणे गरजेचे असते. पण, जर पित्त वाढले तर मात्र मोठा त्रास होऊ शकतो. पित्त हे लिव्हरमध्ये तयार होते आणि पित्ताशयाच्या पिशवीमध्ये जमा होते. येथून अन्नाच्या पचनासाठी छोट्या आतड्यांमध्ये ते सोडले जाते. पित्ताच्या असंतुलनासारख्या समस्यांमुळे चरबीचे शोषण कमी होऊ शकते आणि पचनक्रियेत अस्वस्थता येऊ शकते.
जर एखाद्याला पित्ताशयाच्या गंभीर समस्या असतील (जसे की पित्ताशयाचे खडे किंवा जळजळ), तर डॉक्टर पित्ताशय काढून टाकू शकतात. यकृत त्यानंतरही पित्त तयार करेल; परंतु साठवण्याऐवजी, पित्त सतत आतड्यात जात राहील. काही लोकांना पचनक्रियेत हलके बदल जाणवू शकतात; परंतु शरीर कालांतराने ते या परिस्थितीशी जुळवून घेते. बहुतेक लोक पित्ताशयाशिवायही सामान्य जीवन जगू शकतात.तथापि, तुम्ही पित्ताशिवाय जगू शकत नाही. चरबी पचवण्यासाठी आवश्यक जीवनसत्त्वे (ए, डी, ई आणि के) यांच्या शोषण्यासाठी हे महत्त्वाचे आहे.
पित्ताच्या समस्या : जर पित्ताचे उत्पादन कमी असेल किंवा असंतुलित असेल तर ते अपचन, पोट फुगणे आणि चरबीचे शोषण कमी करते. यामुळे चरबीमध्ये विरघळणारे जीवनसत्त्वे आणि संबंधित समस्या देखील उद्भवू शकतात.
पित्ताशयाच्या समस्या : पित्ताशयाचे खडे किंवा जळजळ पित्त प्रवाह रोखू शकते, ज्यामुळे वेदना, मळमळ आणि पचनक्रियेत अस्वस्थता निर्माण होते. गंभीर प्रकरणांमध्ये पित्त नलिकांमध्ये अडथळा किंवा स्वादुपिंडाचा दाह होऊ शकतो. जर तुम्हाला तीव्र ओटीपोटात वेदना, कावीळ किंवा सतत पचनक्रियेच्या समस्या येत असतील तर ताबडतोब डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. पित्त आणि पित्ताशय एकत्र काम करतात; परंतु ते एकसारखे नसतात. पित्त हे आवश्यक पाचक द्रव आहे; तर पित्ताशय हा एक अवयव आहे. तुम्ही पित्ताशयाशिवाय जगू शकता; परंतु पित्त हे जगण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहे.