दिवाळी म्हणजे आनंद, एकत्र येणं, गोडधोड आणि आठवणींचा साठा. सण-उत्सवाच्या काळात फराळाची गोडी अनुभवताना, हृदयविकार आणि मधुमेहाच्या (Diabetes) रुग्णांनी आरोग्याची विशेष काळजी घेणे आवश्यक असते. गोड आणि तळलेले पदार्थ समोर असले तरी, उत्साहाच्या भरात अति खाणे टाळणे महत्त्वाचे आहे.
हृदयविकार किंवा मधुमेह असलेल्या व्यक्तींनी सण साजरा करू नये, असे कोणीही म्हणणार नाही. पण या रुग्णांनी रक्तातील साखर (Blood Sugar) आणि कोलेस्टेरॉल नियंत्रित ठेवण्यासाठी नेमकी कोणती खबरदारी घ्यावी? आहारात काय बदल करावेत, व्यायामाचे महत्त्व किती आणि औषधांच्या वेळा कशा पाळाव्यात? याकडे कटाक्षाने लक्ष दिले पाहिजे. यंदाच्या दिवाळीत तज्ज्ञांनी दिलेल्या ७ महत्त्वाच्या सूचनांचा अवलंब करून तुम्ही फराळाचा आनंदही लुटू शकता आणि तुमचे आरोग्यही जपू शकता.
पोट गच्च भरेपर्यंत जेवणं किंवा फराळ करणं टाळा. अति प्रमाणात खाल्ल्याने रक्तातील साखर आणि रक्तदाब (Blood Pressure) अचानक वाढू शकतो. गोडाचा किंवा फराळाचा केवळ एक छोटासा 'स्वाद' (Chota Portion) घ्या, हरकत नाही. यामुळे मनही तृप्त होईल आणि आरोग्याची काळजीही घेतली जाईल.
एकाच वेळी खूप गोड खाल्ल्यास शरीराला 'गोड धक्का' (Sugar Shock) बसू शकतो, ज्यामुळे साखर आणि रक्तदाब दोघेही एकदम वाढतात. विशेषतः जेवणानंतर असे होण्याचा धोका जास्त असतो. त्यामुळे, आवडत्या पदार्थाचे लहान-लहान भाग (Small Portions) खा आणि एकाच वेळी जास्त पदार्थ खाणे टाळा.
दिवाळीच्या धामधुमीत अनेकदा जेवणाच्या आणि औषध घेण्याच्या वेळा बदलतात. पण लक्षात ठेवा, आपले शरीर वेळेवर औषधे अपेक्षित करते. त्यामुळे डॉक्टरने दिलेल्या वेळेनुसार आणि प्रमाणात आपली औषधे न विसरता घ्या. औषधांमध्ये बदल करायचा असल्यास, डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
दिवाळीचा फराळ पचवण्यासाठी शरीराला मदत करा. जेवणानंतर लगेच बसू नका. किमान १० ते १५ मिनिटे हळूवारपणे चालल्यास पचन सुधारते आणि रक्तातील साखर नियंत्रणात ठेवण्यास मदत होते. चालणे हे हृदयावरील ताण कमी करण्यासाठी देखील उपयुक्त ठरते.
शरीराला हायड्रेटेड (Hydrated) ठेवण्यासाठी दिवसभर पुरेसे पाणी प्या. यामुळे रक्तातील साखर पातळ होण्यास मदत होते. मात्र, ज्या रुग्णांना हृदय निकामी होण्याचा (Heart Failure) किंवा किडनीचा त्रास आहे, त्यांनी पाणी पिण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला नक्की घ्यावा.
दिवाळीच्या उत्साहात रात्रभर जागरण करणे किंवा उशिरापर्यंत गप्पा मारणे टाळा. शरीराला विश्रांतीची नितांत गरज असते. शांत आणि पुरेशी झोप (७-८ तास) घेतल्यास तणाव कमी होतो आणि रक्तातील साखर व रक्तदाब नियंत्रणात राहतो. शरीरासाठी दिवाळीची शांत झोप ही एक प्रकारचा उपचारच आहे.
सण साजरा करताना, 'मी हे करू शकतो का?' असा प्रश्न स्वतःला विचारा. जे तुम्हाला जमतं, जे आनंद देतं, ते करा. पण जे त्रासदायक ठरू शकेल, अशा गोष्टी (उदा. जास्त तेलकट, अति गोड किंवा अति जागरण) थोड्या बाजूला ठेवा. सणाचे क्षण हे 'खाण्यासाठी' नाही, 'जगण्यासाठी' असतात. तुमचे हसू, तुमचे आरोग्य आणि तुमची उपस्थिती हाच तुमच्या प्रियजनांसाठी खरा गोडधोड आणि अमूल्य ठेवा आहे.