दिवाळी जवळ आली की घराघरात साफसफाईला सुरुवात होते. या साफसफाईमध्ये 'पणत्या' स्वच्छ करणे हे एक मोठे काम असते. वर्षभर साठवून ठेवलेल्या किंवा गेल्या दिवाळीत वापरलेल्या पणत्या तेलामुळे चिकट (तेकट) आणि काजळीमुळे काळपट होतात. या तेलकटपणामुळे पणत्यांना एक विशिष्ट वास येतो आणि त्या पुन्हा वापरताना चांगल्या दिसत नाहीत.
पणत्यांचा हा चिकटपणा काढणे हे एरवी मोठे आव्हान वाटू शकते, परंतु काही सोप्या आणि घरगुती पद्धती (Home Remedies) वापरून तुम्ही तुमच्या पणत्या अगदी नवीनसारख्या चकाचक करू शकता. या प्रभावी पद्धतींचा वापर केल्यास तुमचा वेळ आणि श्रम दोन्ही वाचतील.
पणत्या स्वच्छ करण्याची सर्वोत्तम पद्धत म्हणजे गरम पाणी आणि नैसर्गिक डिटर्जंट (Natural Detergents) वापरणे. पणत्या मातीच्या असल्याने, त्यांना जास्त घासणे किंवा रासायनिक डिटर्जंट (Chemicals) वापरणे टाळले पाहिजे.
1: बेकिंग सोडा आणि गरम पाणी (सर्वात प्रभावी उपाय)
ही पद्धत तेलकटपणा (Oiliness) आणि चिकटपणा काढण्यासाठी सर्वात जास्त प्रभावी मानली जाते.
भांड्यात पाणी गरम करा: एका मोठ्या भांड्यात पाणी घ्या आणि ते चांगले गरम करा.
घटक घाला: गरम पाण्यात २ मोठे चमचे बेकिंग सोडा (Baking Soda) आणि १ चमचा डिटर्जंट पावडर (कपडे धुण्याची पावडर) किंवा लिक्विड डिश सोप मिसळा.
पणत्या भिजवा: तुमच्या सर्व तेलकट पणत्या या मिश्रणात रात्रभर (किमान ८ ते १० तास) भिजत ठेवा. बेकिंग सोडा तेलाचा चिकटपणा आणि वास शोषून घेतो.
स्वच्छ करा: दुसऱ्या दिवशी सकाळी पणत्या भांड्यातून काढा आणि स्क्रबर किंवा जुन्या ब्रशच्या (Soft Brush) मदतीने हलक्या हाताने घासा. चिकटपणा सहजपणे निघून गेलेला दिसेल.
वाळवा: स्वच्छ पाण्याने धुवून पणत्या उन्हात पूर्णपणे वाळवा जेणेकरून त्यात अजिबात पाणी राहणार नाही.
2: लिंबू आणि मीठ (वास काढण्यासाठी)
जर पणत्यांना तेलाचा किंवा साठवून ठेवल्यामुळे कुबट वास येत असेल, तर ही पद्धत वापरावी.
मिश्रण तयार करा: एका टबमध्ये गरम पाणी घ्या. त्यात दोन लिंबांचा रस (किंवा लिंबू सॅचेट) आणि एक मोठा चमचा जाड मीठ (Coarse Salt) मिसळा.
अर्धा तास भिजवा: पणत्या अर्धा तास या मिश्रणात भिजवून ठेवा. लिंबातील आम्ल (Acid) आणि मीठ तेलाचे कण तोडण्यास मदत करतात.
घासून धुवा: नेहमीच्या डिशवॉश जेलने पणत्या घासून स्वच्छ करा आणि पुन्हा उन्हात वाळवा.
3: व्हिनेगर (काळसर काजळीसाठी)
पणत्यांच्या कडांवर किंवा आतल्या बाजूला काजळीचे डाग (Soot Stains) जास्त असतील, तर व्हिनेगरचा वापर करा.
व्हिनेगरचा वापर: गरम पाण्यात पाव कप पांढरे व्हिनेगर (White Vinegar) मिसळा आणि पणत्या काही तास त्यात भिजवा.
फायदा: व्हिनेगर काजळी आणि डाग सौम्य करते. यामुळे काजळी सहजपणे निघून जाते.
व्यवस्थित धुवा: व्हिनेगरचा वास पणत्यांमध्ये राहू नये म्हणून, नंतर त्या साध्या पाण्यात दोन वेळा व्यवस्थित धुवा आणि पूर्णपणे वाळवा.
पणत्या स्वच्छ झाल्यानंतर, त्या वापरण्यापूर्वी त्या ओल्या नाहीत याची खात्री करा. पणत्या जर ओल्या असतील, तर त्या तेल शोषून घेतील. त्यामुळे, पणत्या चांगल्या उन्हात वाळवा आणि नंतर दिवाळीच्या सजावटीसाठी वापरा. या सोप्या टिप्समुळे तुमच्या तेलकट पणत्या आता दिवाळीत चकाचक आणि आकर्षक दिसतील!