पुढारी ऑनलाईन : भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था अर्थात इस्रो (ISRO) ने शनिवारी आदित्य-L1 मोहिमेबाबत महत्त्वाची अपडेट दिली आहे. "आदित्य-L1 उपग्रहावरील सोलर विंड आयन स्पेक्ट्रोमीटर (SWIS) या दुसऱ्या आदित्य सोलर विंड पार्टिकल एक्सपेरिमेंट (एएसपीईएक्स) पेलोडने त्याचे कार्य सुरू केले आहे आणि ते सामान्यपणे कार्य करत आहे. हिस्टोग्राम २ दिवसांत सोलर विंड आयन स्पेक्ट्रोमीटर (SWIS) द्वारे टिपलेल्या प्रोटॉन आणि अल्फा कणांच्या संख्येतील उर्जा भिन्नता दर्शवितो." अशी माहिती इस्रोने त्यांच्या अधिकृत X अकाऊंटवर पोस्ट करत दिली आहे.
संबंधित बातम्या
भारताच्या आदित्य-L1 उपग्रहावर ऑनबोर्ड असलेल्या आदित्य सोलर विंड पार्टिकल एक्सपेरिमेंट (ASPEX) पेलोडने त्याचे कार्य सुरू केले आहे आणि ते सामान्यपणे कार्य करत आहे. एएसपीईएक्स (ASPEX) मध्ये सोलर विंड आयन स्पेक्ट्रोमीटर (SWIS) आणि STEPS (सुप्रा थर्मल आणि एनर्जेटिक पार्टिकल स्पेक्ट्रोमीटर) या दोन अत्याधुनिक उपकरणांचा समावेश आहे. सुप्रा थर्मल आणि एनर्जेटिक पार्टिकल स्पेक्ट्रोमीटर इन्स्ट्रुमेंट १० सप्टेंबर 2023 रोजी कार्यान्वित झाले होते. तर SWIS इन्स्ट्रुमेंट २ नोव्हेंबर २०२३ रोजी कार्यान्वित करण्यात आले आणि त्याने सुरळीतपणे काम केले आहे.
SWIS हे प्रत्येकी एक उल्लेखनीय ३६० डिग्री दृश्य असलेल्या दोन सेन्सर युनिट्सचा वापर करून एकमेकांशी उभ्या असलेल्या प्लेन्समध्ये कार्य करते. या उपकरणाने सोलर विंड आयन म्हणजेच प्रामुख्याने प्रोटॉन आणि अल्फा कण यशस्वीरित्या मोजले आहेत. नोव्हेंबर २०२३ मधील दोन दिवसांत एका सेन्सरमधून मिळवलेला एक नमुना ऊर्जा हिस्टोग्राम प्रोटॉन (H+) आणि अल्फा कण (doubly ionized helium, He2+) संख्येमधील फरक दर्शवतो. हा बदल नाममात्र एकत्रित वेळेसह नोंदवला गेला आणि सौर वाऱ्याच्या हालचालीचा एक स्नॅपशॉट देण्यात आला आहे.
SWIS ची दिशात्मक क्षमता सौर विंड प्रोटॉन आणि अल्फासचे अचूक मोजमाप करण्यासाठी सक्षम करते. हे सौर विंड प्रॉपर्टीज, मूलभूत प्रक्रिया आणि पृथ्वीवरील त्यांच्या प्रभावाविषयी दीर्घकाळापासून असलेले प्रश्न सोडविण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान देते.
प्रोटॉन आणि अल्फा पार्टिकल नंबर रेशोमधील बदल SWIS ने नोंदवला आहे. त्याची सूर्य- पृथ्वी लॅग्रेंज पॉइंट L1 येथे कोरोनल मास इजेक्शन्स (CMEs) च्या आगमनाविषयी अप्रत्यक्ष माहिती प्रदान करण्याची क्षमता आहे. वाढलेला अल्फा ते प्रोटॉन रेशो हा L1 वर इंटरप्लॅनेटरी कॉरोनल मास इजेक्शन (ICME) पास होण्याच्या संवेदनशील मार्करांपैकी एक मानला जातो आणि हा अवकाशातील हवामान अभ्यासासाठी महत्त्वाचा मानला जातो.
संशोधक गोळा केलेल्या डेटाचा सखोल अभ्यास करत आहेत. आदित्य-L1 चे ASPEX सौर वाऱ्याचे रहस्य आणि त्याचा आपल्या ग्रहावरील परिणाम याचा शोध घेत असून जगभरातील शास्त्रज्ञांचे याकडे लक्ष लागले आहे.