शुक्राणू, अंडी किंवा गर्भधारणेशिवाय जगातील पहिले 'सिंथेटिक भ्रूण' तयार करण्यात शास्त्रज्ञांना यश

पुढारी ऑनलाईन डेस्क : शास्त्रज्ञांनी शुक्राणू, अंडी किंवा गर्भधारणा न करता जगातील पहिले “सिंथेटिक भ्रूण” तयार केले. शास्त्रज्ञांनी संशोधन क्षेत्रात ही अतुलनीय कामगिरी केली आहे. इस्रायलमधील वेइझमन इन्स्टिट्यूटमधील संशोधकांनी उंदराचा भ्रूण बनवण्यावर हे संशोधन केले. शास्त्रज्ञांनी शोधून काढले की, उंदरांच्या स्टेम पेशींना सुरुवातीच्या भ्रूणांसारख्या आणि आतड्यांसंबंधी मार्ग, विकसित होणारा मेंदू आणि धडधडणारे हृदय असलेल्या संरचनेत स्वयं-एकत्रित करणे शक्य होते. अंड्यांशिवाय आणि शुक्राणूंशिवाय भ्रूण फलित केले जाऊ शकते अशा सजीव रचनेला सहसा ‘कृत्रिम भ्रूण’ म्हणून संबोधले जाते. नजीकच्या भविष्यात नैसर्गिक भ्रूणांच्या वाढीदरम्यान अवयव आणि ऊती कशा विकसित होतात हे समजून घेणे अपेक्षित आहे.

तथापि संशोधकांच्या मते, या यशामुळे प्रयोगांमध्ये प्राण्यांचा वापर कमी होऊ शकतो आणि अखेरीस मानवी प्रत्यारोपणामध्ये वापरण्यासाठी पेशी आणि ऊतकांच्या नवीन पुरवठ्यासाठी नवीन मार्ग उघडू शकतो. उदाहरणार्थ, ल्युकेमिया रुग्णाच्या त्वचेच्या पेशी त्यांच्या आजारावर उपचार करण्यासाठी अस्थिमज्जा स्टेम पेशींमध्ये बदलल्या जाऊ शकतात. त्याच टीमने गेल्या वर्षी काही दिवसांसाठी गर्भाशयाच्या बाहेर वास्तविक ‘उंदीर भ्रूण’ विकसित करण्यास अनुमती देणारा ‘कृत्रिम गर्भ’ कसा तयार केला याची माहिती दिली. सर्वात अलीकडील अभ्यासात, हेच उपकरण एका आठवड्यापेक्षा जास्त काळ उंदरांच्या स्टेम पेशी वाढवण्यासाठी वापरले गेले होते – जे उंदराच्या गर्भधारणेच्या जवळपास अर्ध्या कालावधीत फलित झाले.

काही पेशींनी अनुवांशिक कार्यक्रम सक्रिय करण्यासाठी रासायनिक प्रीट्रीटमेंट केली ज्यामुळे ते प्लेसेंटा किंवा अंड्यातील पिवळे बलक पिशवीमध्ये विकसित होऊ शकतात, इतर पेशी नैसर्गिकरित्या अवयव आणि इतर ऊतींचा विकास करतात. बहुतेक स्टेम पेशी भ्रूणांसारख्या रचनांमध्ये विकसित करण्यात अयशस्वी झाल्या, त्यांपैकी 0.5% लहान गोळे तयार करण्यासाठी एकत्र आले. ज्याने अद्वितीय ऊतक आणि अवयवांना जन्म दिला. सिंथेटिक उंदीर भ्रूणांची अंतर्गत रचना आणि सेल अनुवांशिक प्रोफाइल 95% वास्तविक उंदीर भ्रूणांसारखेच होते. तसेच विकसित होणारे अवयव उपयुक्त असल्याचे शास्त्रज्ञ शोधू शकले.