shreya kulkarni
तुमच्या घरात लहान पाहुण्याचे आगमन आनंद आणि जबाबदारी घेऊन येते. जन्मापासून ते एक वर्षापर्यंतचा काळ बाळाच्या शारीरिक आणि मानसिक विकासासाठी सर्वात महत्त्वाचा असतो. त्यामुळे या काळात त्याच्या पोषणाची विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे.
जागतिक आरोग्य संघटनेनुसार (WHO), बाळाला जन्मानंतर पहिले सहा महिने फक्त आणि फक्त आईचे दूध (Exclusive Breastfeeding) द्यावे. या काळात त्याला पाण्याचीही गरज नसते. आईचे दूध हे बाळासाठी संपूर्ण आहार असून त्याची प्रतिकारशक्ती वाढवते.
तज्ज्ञांच्या मते, सहा महिन्यांनंतर बाळाला पूरक आहार सुरू केल्यावरही, आईने स्तनपान देणे सुरूच ठेवावे. बाळाला २ वर्षांपर्यंत किंवा त्याहून अधिक काळ स्तनपान देणे त्याच्या आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर ठरते.
सहा महिने पूर्ण झाल्यावर बाळाच्या पोषणाची गरज वाढते. त्यामुळे त्याला आईच्या दुधासोबत घन आहार (Solid Food) देणे सुरू करावे. सुरुवातीला दिवसातून एकदा किंवा दोनदा, फक्त एक-दोन चमचे भरवा.
सुरुवात नेहमी पचायला हलक्या पदार्थांनी करा. जसे की:
फळांची प्युरी: सफरचंद, केळे, पपई.
भाज्यांची प्युरी: रताळे, गाजर, भोपळा.
धान्य: तांदळाची किंवा डाळीची मऊ पेज (खिचडी).
बाळाला कोणताही नवीन पदार्थ देताना '३ दिवसांचा नियम' (3-Day Rule) पाळा. एक नवीन पदार्थ सलग ३ दिवस द्या. यामुळे बाळाला त्या पदार्थाची ऍलर्जी आहे की नाही, हे समजण्यास मदत होते.
बाळाच्या आहारात १ वर्षापर्यंत खालील गोष्टींचा समावेश करू नका:
मीठ
साखर
मध
गाईचे दूध (थेट पिण्यासाठी)
आईचे दूध आणि योग्य वेळी सुरू केलेला संतुलित पूरक आहार, हेच बाळाच्या निरोगी वाढीचे आणि मजबूत प्रतिकारशक्तीचे रहस्य आहे. बाळाच्या आहारात काहीही बदल करण्यापूर्वी किंवा काही शंका असल्यास बालरोग तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे नेहमीच उत्तम.