अंजली राऊत
टाइम कॅप्सूल नेस्ट
स्पेनमधील एका संशोधाने शास्त्रज्ञांनाही आश्चर्यचकित केले आहे. ६५० वर्ष जुन्या गिधाडांच्या घरट्यात सापडलेला खजिना इतिहासातील एक नवीन अध्याय उलगडत आहे. संशोधकांनी त्याला "टाइम कॅप्सूल नेस्ट" असे नाव दिले आहे, कारण त्यात शतकानुशतके काळाच्या थराखाली दबलेल्या सर्व गोष्टी मिळाल्या आहेत.
सर्वांनाच आश्चर्याचा धक्का
जेव्हा बार्सिलोना विद्यापीठातील एका टीमला प्राचीन गिधाडांची घरटी सापडली तेव्हा त्यांना फक्त हाडेच दिसतील अशी अपेक्षा होती. पण जेव्हा त्यांना आत जुने बूट, दोरी, टोपल्या आणि चामड्याचे तुकडे सापडले तेव्हा सर्वांनाच आश्चर्य वाटले. ही घरटी म्हणजे जणू काही शतकांपूर्वी कोणीतरी इतिहास जपला आहे.
हे गिधाडे कोण होते?
हे सामान्य गिधाडे नाही, तर गिफाटस बार्बेटस किंवा दाढीवाले गिधाडे होते. हे मोठे शिकारी पक्षी मानवी हाडांवर जगत होते. १०० वर्षांपूर्वी ते या भागातून गायब झाले, असे मानले जाते. परंतु त्यांची घरटी आता इतिहासात एक अनोखी ओळख झाली आहे.
12 घरट्यांमुळे 650 वर्ष जुने रहस्य उलगडले
शास्त्रज्ञांनी 12 घरटे खोदली आणि प्रत्येक थरातून एक कथा उलगडली. काहींमध्ये 18 व्या शतकातील टोपल्या होत्या, तर काहींमध्ये गवतापासून विणलेले बूट होते. यावरून असे दिसून आले की, गिधाडे मानवांनी टाकून दिलेल्या वस्तूंची नासधूस करत होते आणि पण अनवधानाने तेच इतिहासाचे "रक्षक" बनले.
हा खजिना कसा टिकला?
ही घरटी खडकांमध्ये आणि गुहांमध्ये बांधली गेली होती, जिथे आर्द्रता खूप कमी असून तापमान जवळजवळ स्थिर राहिले. त्यामुळे चामडे, दोरी आणि अगदी हाडे देखील कुजण्याऐवजी जतन केली गेली, जणू काही ते "नैसर्गिक संग्रहालयात" जतन केले गेले आहेत.
गिधाडांच्या घरट्यात काय सापडले?
घरट्यांमध्ये "अॅगोबिया" नावाच्या प्राचीन भूमध्यसागरीय हस्तकलेत बनवलेला 674 वर्षे जुना सँडल सापडला. याशिवाय, लाकडाचे तुकडे, पानांचे गठ्ठे आणि टोपलीचे अवशेष देखील सापडले. "प्रत्येक घरटे वेगवेगळ्या काळातील एक कथा सांगते," असे शास्त्रज्ञांनी सांगितले.
संशोधकांनी असा ओळखला खजिना
जुन्या कागदपत्रांची तपासणी करून आणि गावातील ज्येष्ठांशी बोलून पथकाने 50 संभाव्य स्थळे ओळखली. नंतर, विशेष उपकरणांचा वापर करून, त्यांनी मातीचे थर आणि हाडे वेगळे केले. हे काम 2008 ते 2014 पर्यंत चालले, सहा वर्षांच्या कठोर परिश्रमाच्या कालावधीत अखेर हे रहस्य उलगडले.
त्याला 'टाइम कॅप्सूल नेस्ट' का म्हटले गेले?
ज्याप्रमाणे टाईम कॅप्सूल भविष्यासाठी गोष्टी जपून ठेवतात, त्याचप्रमाणे ही घरटी नकळतपणे भूतकाळाची आठवण जपून ठेवत आहेत. शास्त्रज्ञांच्या मते, "असे वाटते की जणू निसर्गानेच इतिहास जपला आहे."
पर्यावरण आणि इतिहासाची कहाणी
या संशोधनामुळे इतिहासकार, जीवशास्त्रज्ञ आणि पर्यावरण शास्त्रज्ञ एकत्र आले आहेत. त्यावरुन हे दिसते की, निसर्ग आणि मानव यांच्यातील संबंध केवळ सहअस्तित्वाचा नाही तर सामायिक वारशाचा देखील आहे.