लंडन : अल्बेनिया-ग्रीस सीमेवर असलेल्या एका गडद गुहेत, जगातले सर्वात मोठे कोळ्याचे जाळे असल्याचे दिसून येत आहे, ज्यात 1 लाख 11 हजारांहून अधिक कोळी मोठ्या संख्येने वाढत आहेत, अशी माहिती संशोधकांनी दिली आहे. 17 ऑक्टोबर रोजी ‘सबटेरेनिअन बायोलॉजी’ जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासानुसार, या ‘असामान्य’ वसाहतीमध्ये गुहेच्या कायमस्वरूपी अंधार्या भागात एक मोठे जाळे आहे.
हे जाळे गुहेच्या प्रवेशद्वाराजवळ असलेल्या एका अरुंद, कमी उंचीच्या मार्गाच्या भिंतीवर 1,140 चौरस फूट (106 चौरस मीटर) क्षेत्रावर पसरलेले आहे. संशोधकांनी नोंदवले की, हे जाळे हजारो वैयक्तिक, फनेल-आकाराच्या जाळ्यांचे एक मिश्रण आहे. या अभ्यासाचे प्रमुख लेखक आणि रोमानियातील सॅपिएंटिया हंगेरियन युनिव्हर्सिटी ऑफ ट्रान्सिल्व्हेनिया येथील जीवशास्त्राचे सहयोगी प्राध्यापक इस्तवान उराक यांनी सांगितले की, दोन सामान्य कोळ्यांच्या प्रजातींमध्ये वसाहतीचे वर्तन असल्याचा हा पहिला पुरावा आहे आणि हे जगातील सर्वात मोठे कोळ्याचे जाळे असण्याची शक्यता आहे. उराक यांनी सांगितले, ‘नैसर्गिक जगात अजूनही आपल्यासाठी अगणित आश्चर्ये आहेत.
’ ते पुढे म्हणाले, ‘ जेव्हा मी जाळे पाहिले तेव्हा माझ्या मनात उमटलेल्या सर्व भावना शब्दांत मांडायचा प्रयत्न केला तर, मी कौतुक, आदर आणि कृतज्ञता अधोरेखित करेन. ते खरोखर कसे वाटते हे जाणून घेण्यासाठी तुम्हाला स्वतः तिथे अनुभव घ्यावा लागेल.’ हे कोळ्यांचे ‘महानगर’ सल्फर गुहेत आहे. भूजलातील हायड्रोजन सल्फाईडच्या ऑक्सिडीकरणामुळे तयार झालेल्या सल्फ्यूरिक अॅसिडने ही गुहा कोरली गेली आहे.
या जाळ्याचा शोध घेणारे संशोधक पहिले नव्हते. चेक स्पेलिओलॉजिकल सोसायटीच्या गुहा शोधकांनी 2022 मध्ये व्होमोनर कॅनियनमध्ये केलेल्या मोहिमेदरम्यान ते शोधले होते. त्यानंतर 2024 मध्ये शास्त्रज्ञांच्या एका पथकाने गुहेला भेट दिली आणि त्यांनी जाळ्यातून काही नमुने गोळा केले, ज्यांचे विश्लेषण उराक यांनी केले. उराक यांच्या विश्लेषणानुसार, या वसाहतीत कोळ्यांच्या दोन प्रजाती राहतात : टेजेनेरिया डोमेस्टिका, ज्याला ‘बार्न फनेल वीव्हर’ किंवा ‘डोमेस्टिक हाऊस स्पायडर’ म्हणून ओळखले जाते. प्रायनेरिगोन वॅगन्स.
उराक आणि त्यांच्या सहकार्यांनी गुहेला भेट दिली तेव्हा त्यांनी अंदाजे 69,000 टी. डोमेस्टिका आणि 42,000 हून अधिक पी. वेगन्स नमुने मोजले. डीएनए विश्लेषणातूनही या दोनच प्रजाती वसाहतीत प्रबळ असल्याचे स्पष्ट झाले आहे. उराक यांच्या म्हणण्यानुसार, सल्फर गुहेतील कोळ्यांची वसाहत आतापर्यंत नोंदवलेल्या सर्वात मोठ्या वसाहतींपैकी एक आहे आणि या प्रजाती यापूर्वी अशा प्रकारे एकत्र येऊन सहकार्य करत असल्याचे माहीत नव्हते. टी. डॉमेस्टिका आणि पी. वेगन्स मानवी वस्त्यांजवळ मोठ्या प्रमाणावर आढळतात; परंतु ‘या प्रचंड संख्येने एकाच जाळ्याच्या संरचनेत दोन प्रजातींचे एकत्र राहणे ही एक अद्वितीय घटना आहे,’ असे त्यांनी सांगितले.