फॅशनच्या नावाखाली वारंवार हेअर डाय (Hair Dye) वापरणाऱ्यांसाठी एक गंभीर धोक्याची घंटा वाजली आहे. चीनमधील एका २० वर्षीय तरुणीला किडनी निकामी होण्याची (Kidney Failure) समस्या उद्भवल्यामुळे, हेअर डायमधील विषारी रसायने आरोग्यासाठी किती घातक ठरू शकतात, यावर आता गंभीर प्रश्न उपस्थित झाले आहेत.
चीनच्या हेनन टेलिव्हिजनने १४ सप्टेंबर रोजी दिलेल्या वृत्तानुसार, हुया नावाच्या २० वर्षीय तरुणीला वारंवार हेअर डाय केल्यामुळे ही गंभीर समस्या उद्भवली. हुया नियमितपणे सलूनमध्ये जाऊन आपल्या केसांचा रंग बदलत असे, कारण तिला तिच्या आवडत्या सेलिब्रिटीप्रमाणे दिसायचे होते.
काही महिन्यांनंतर हुयाला अचानक पायांवर लाल ठिपके, पोटात आणि सांध्यांमध्ये तीव्र वेदना जाणवू लागल्या. तिला रुग्णालयात दाखल करण्यात आले असता, तपासणीत तिला किडनीशी संबंधित गंभीर आजार असल्याचे निदान झाले. डॉक्टरांच्या मते, हुयाच्या शरीरात प्रवेश केलेल्या काही विषारी पदार्थांमुळे तिची किडनी खराब झाली.
झेंग्झौ पीपल्स हॉस्पिटलचे डॉक्टर ताओ चेनयांग यांनी स्पष्ट केले की, हुयाच्या या अवस्थेचे मुख्य कारण हेअर डायचा अतिवापर आहे. डॉक्टर ताओ यांनी चेतावणी दिली आहे की, हेअर डायमध्ये असलेले काही विषारी घटक फुफ्फुसे आणि किडनी निकामी करण्यास कारणीभूत ठरू शकतात, तसेच यामुळे कर्करोगाचा धोकाही वाढतो.
हेअर डायमुळे किडनीवर गंभीर परिणाम होऊ शकतो का, या प्रश्नाचे उत्तर 'होय' असे आहे. परंतु हेअर डायमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या विशिष्ट विषारी रसायनांमुळे हा धोका निर्माण होतो. यूएस नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थ (US National Institute of Health) नुसार, हेअर डायमध्ये आढळणारे खालील घटक किडनीच्या समस्यांसाठी जबाबदार असू शकतात:
प्रोपिलीन ग्लायकॉल (Propylene Glycol):
हा एक रंगहीन द्रव असून त्याचा वापर हेअर डायमध्ये 'सॉल्व्हेंट' (Solvent) म्हणून केला जातो.
जेव्हा हे रसायन मोठ्या प्रमाणात शरीरात प्रवेश करते, तेव्हा शरीरातील द्रवपदार्थ अधिक दाट (Thick) होतात.
यामुळे तणाव (Depression), मानसिक समस्या आणि किडनीच्या समस्या उद्भवू शकतात.
प्रोपिलीन ग्लायकॉलमुळे किडनीच्या शिरांना (Kidney Veins) सूज येऊ शकते.
रेसोर्सिनॉल (Resorcinol):
हेअर डायमध्ये वापरले जाणारे हे रसायन किडनी खराब होण्यास थेट कारणीभूत ठरू शकते.
शिसे (Lead) आणि पारा (Mercury):
डॉक्टर ताओ यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, अनेक हेअर डाय उत्पादनांमध्ये शिसे आणि पारा यांसारखे जड धातू (Heavy Metals) देखील असतात.
हे दोन्ही घटक आरोग्यासाठी अत्यंत हानिकारक असून ते किडनी आणि इतर अवयवांना गंभीर नुकसान पोहोचवतात.
भारतातही हेअर कलरचा वापर मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे. मिंटेल (Mintel) या एजन्सीनुसार, भारतातील ४०% प्रौढ लोक केसांना रंग देतात. 'रिसर्च मार्केट'च्या अहवालानुसार, भारतातील हेअर कलरचा बाजार २०२४ मध्ये ०.६६ अब्ज अमेरिकन डॉलर्सचा होता आणि २०३० पर्यंत तो १.७२ अब्ज अमेरिकन डॉलर्सपर्यंत पोहोचण्याची शक्यता आहे. फॅशनची वाढती आवड, सोशल मीडियाचा प्रभाव आणि सेलिब्रिटी कल्चर यामुळे ही मागणी वाढत आहे.
या वाढत्या मागणीमुळे आणि धोक्यांमुळेच ग्राहक आता अमोनिया-मुक्त (Ammonia-free) आणि सेंद्रिय (Organic) फॉर्म्युल्यांकडे वळत आहेत. उत्पादनांच्या सुरक्षिततेबद्दल कंपन्यांना जबाबदार धरण्यासाठी जागतिक स्तरावर दावे दाखल झाले आहेत, ज्यात काही कंपन्यांवर हेअर डायमध्ये कर्करोगजन्य रसायने (Carcinogenic Chemicals) वापरल्याचा आरोप आहे. डॉक्टरांनी सल्ला दिला आहे की, हेअर डायचा वापर कमी प्रमाणात आणि अत्यंत सुरक्षित उत्पादन पाहूनच करावा.