पावसाळा म्हटलं की गरमागरम चहा-भजी आणि वातावरणातील सुखद गारवा डोळ्यासमोर येतो. पण हाच मान्सून आपल्यासोबत अनेक आजारांनाही आमंत्रण देतो. या काळात वाढलेली आर्द्रता केवळ घराबाहेरच नाही, तर आपल्या स्वयंपाकघरातील फ्रिजमध्येही अनेक समस्या निर्माण करू शकते. याच पार्श्वभूमीवर, भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण (FSSAI) ने नागरिकांच्या आरोग्यासाठी एक अत्यंत महत्त्वाचा सल्ला दिला आहे.
पावसाळ्यात हवेतील आर्द्रतेचे (Humidity) प्रमाण खूप वाढते. हीच ओलसर हवा फ्रिजमध्ये साठून राहते, ज्यामुळे जिवाणू (Bacteria) आणि बुरशी (Fungus) वाढण्यासाठी एक पोषक वातावरण तयार होते. फ्रिजमध्ये ठेवलेले उघडे पदार्थ, भाज्या आणि फळे या जिवाणूंमुळे सहज दूषित होऊ शकतात. असे अन्न खाल्ल्याने अन्न विषबाधा (Food Poisoning), जुलाब, उलट्या आणि पोटाचे इतर गंभीर आजार होण्याचा धोका वाढतो.
अन्नाची सुरक्षितता आणि नागरिकांचे आरोग्य लक्षात घेता, FSSAI ने मान्सूनच्या काळात दर १५ दिवसांनी फ्रिजची सखोल स्वच्छता आणि डिफ्रॉस्टिंग करण्याचा सल्ला दिला आहे. यामुळे फ्रिजमध्ये ओलसरपणा साचून राहत नाही आणि हानिकारक जिवाणूंची वाढ रोखता येते. विशेषतः लहान मुले, वृद्ध व्यक्ती आणि ज्यांची रोगप्रतिकारक शक्ती कमी आहे, त्यांच्यासाठी ही काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.
नियमित साफसफाई आणि डिफ्रॉस्टिंगचे फायदे केवळ आरोग्यापुरते मर्यादित नाहीत. फ्रिजमध्ये बर्फाचा थर साचल्यास कूलिंगसाठी कॉम्प्रेसरवर जास्त दाब येतो, ज्यामुळे विजेचा वापर वाढतो. दर १५ दिवसांनी फ्रिज डिफ्रॉस्ट केल्याने बर्फ साचत नाही, कूलिंग प्रभावीपणे होते आणि पर्यायाने विजेच्या बिलातही बचत होते.
फ्रिजचे बटण बंद करून प्लग काढून घ्या आणि त्यातील सर्व खाद्यपदार्थ, भाज्या व इतर वस्तू बाहेर काढा.
एका भांड्यात कोमट पाणी घ्या. त्यात बेकिंग सोडा किंवा व्हिनेगर घालून मिश्रण तयार करा. या पाण्यात स्वच्छ कापड भिजवून फ्रिजचा आतील भाग, शेल्फ आणि ट्रे व्यवस्थित पुसून घ्या.
स्वच्छतेनंतर एका कोरड्या कापडाने फ्रिज आतून पूर्णपणे कोरडा करा. ओलसरपणा अजिबात राहणार नाही, याची खात्री करा.
फ्रिजच्या दाराला असलेले रबर सील आणि कोपरे स्वच्छ करायला विसरू नका. इथेच सर्वाधिक घाण आणि बुरशी साचते.
जर तुमच्या फ्रिजमध्ये बर्फाचा थर जमा झाला असेल, तर 'डिफ्रॉस्ट' बटण दाबून किंवा फ्रिज काही वेळ बंद ठेवून तो पूर्णपणे वितळू द्या.
थोडक्यात, पावसाळ्यात घेतलेली ही थोडीशी काळजी आपल्याला आणि आपल्या कुटुंबाला गंभीर आजारांपासून दूर ठेवू शकते. त्यामुळे या सल्ल्याकडे दुर्लक्ष न करता, नियमित फ्रिज स्वच्छतेची सवय लावून घेणेच हिताचे आहे.